Programma 2: Een leefbare gemeente

In 2018 hebben we bij de voorbereiding van de begroting 2019 geconstateerd dat de kosten, met name in de jeugdzorg, exponentieel waren gestegen. Daarnaast begon ook het effect van de kostenverhogende wijzigingen in de tarieven huishoudelijke hulp en eigen bijdragen zichtbaar te worden.

We hebben een inhoudelijke analyse gedaan naar de oorzaken van de (versnelde) groei in kosten. Deze is gedeeld met de gemeenteraad en vertaald naar een aantal te ondernemen acties en op te starten projecten. ‘De Kwaliteitsslag om binnen de financiële kaders te komen’. Wij noemen het een Kwaliteitsslag omdat wij vanuit visie de ombuigingen willen maken. En natuurlijk is het zo dat de Kwaliteitsslag een financieel doel heeft, maar geld is niet het leidende principe. Wij hebben drie uitgangspunten vastgesteld waarlangs wij de Kwaliteitsslag willen uitvoeren:

• Normaliseren
• Voorkomen
• Innoveren/Samenwerken

Met deze drie uitgangspunten willen wij de samenleving waarin wij geloven dichterbij brengen. Een samenleving waarin dingen die gewoon bij het leven horen, ook wanneer ze moeilijk of vervelend zijn, niet automatisch tot problemen worden gemaakt waarvoor hulpverlening moet worden georganiseerd. Wij vinden het belangrijker dat mensen hulp krijgen om zelf te werken aan problemen en natuurlijk is er altijd hulp voor mensen als dat echt nodig is.

In de Kwaliteitsslag is een serie van acties en projecten opgenomen die vanuit de drie uitgangspunten tot een ombuiging moeten leiden. Daarnaast wordt in de reguliere werkzaamheden van o.a. onze consulenten veel aandacht besteed aan het werken volgens met name het uitgangspunt van het normaliseren.

In maart 2019 hebben wij een bestuursopdracht afgegeven aan de ambtelijke organisatie om in 2019 te zoeken naar een samenwerkingspartner en met deze samenwerkingspartner de toegang tot de jeugdhulp anders te organiseren en vorm te geven. Dicht bij de mensen, zonder drempels waarbij een aantal vormen van hulp kan worden ingezet zonder dat daar al een indicatiestelling voor nodig is. Wij geloven in deze manier van werken die lijkt op die van de huisarts. Ook daar kunnen mensen terecht zonder verwijsbrief, ze krijgen daar de lichte hulp die nodig is. Zo nodig verwijst de huisarts door naar de specialist en zo mogelijk doet hij verantwoord niets.

Inmiddels hebben we deze partner gevonden, en zijn we volop in voorbereiding voor de nieuwe uitvoering vanaf 1 januari aanstaande. Wij kiezen bewust voor een langlopende subsidierelatie. Dit is een trendbreuk die volgens ons noodzakelijk is om samenwerkingspartners een toekomstperspectief te bieden om zo samen te kunnen innoveren. Deze manier van langdurige samenwerking willen wij binnen het sociaal domein op meer plekken organiseren. Hiermee geven wij invulling aan ons uitgangspunt van innoveren/samenwerken.

Naast deze twee majeure opgaven blijft “de winkel natuurlijk gewoon open”. Vrijwel geheel Programma 2 past daarbij binnen de opgave ‘Meedoen aan onze samenleving’.

 

Financiële stand
Vanaf het najaar van 2018 hebben wij u nadrukkelijk meegenomen in de financiële ontwikkelingen in het sociaal domein, die niet rooskleurig waren. Bij ongewijzigd beleid zouden wij afstevenen op een structureel tekort van vele miljoenen per jaar. Wij zijn inmiddels een jaar verder. In dat jaar hebben wij allerlei maatregelen getroffen, die uiteindelijk moeten leiden tot een aanzienlijke reductie van de kosten in het sociaal domein. Maar de financiën op zichzelf zijn hierbij nooit leidend geweest; we hebben de maatregelen ingezet omdat wij geloven in een ander en beter sociaal domein in onze gemeente. Het doet ons deugd dat wij vanuit deze visie toewerken aan een duurzaam betaalbaar sociaal domein, dat in de begroting 2020-2023 steeds beter zichtbaar wordt. De komende jaren verwachten wij nog wel tekorten, maar we hebben een duidelijk en doordacht plan om dit om te buigen. We zien hiervan inmiddels ook al de eerste positieve effecten. Op dit moment zijn die nog niet concreet te vertalen, zodat wij hebben vastgehouden aan het beeld dat we in de afgelopen voorjaarsnota hebben geschetst. De prognose is wel aangevuld met positieve bijstellingen van rijkswege, als opgenomen in de meicirculaire. Daarin heeft het Rijk onder meer extra middelen voor de jeugdzorg beschikbaar gesteld voor 2019, 2020 en 2021. Er blijven aanzienlijke financiële risico’s, die wij nader hebben geduid in de risicoparagraaf. Maar het beeld is het afgelopen jaar omgedraaid van grote tekorten die ons overvielen met een negatief perspectief, naar voldoende grip en sturing en een meer positief vooruitzicht. We zijn er trots op dat we dit in relatief kort tijdsbestek hebben gerealiseerd en -hoewel het een enorme uitdaging is- hebben we er vertrouwen in dat we het in de begroting 2020-2023 geschetste beeld ook kunnen en zullen waarmaken.