Programma 3: De werkende gemeente

Verbinding in opgaven
-Meedoen aan onze samenleving
-Een leven lang leren
-Een bloeiende economie
-Duurzaamheid geeft nieuwe energie

Met de huidige crisis zien we (opnieuw) dat vooral de meest kwetsbare mensen als eerste de klappen opvangen. Denk aan de ZZP-ers, mensen met tijdelijke (of 0-uren) contracten, maar ook de ouderen en mensen met een beperking die geen bezoek mogen ontvangen. Ook de kwetsbare groep kinderen wordt hierdoor geraakt; door de crisis en onderwijs op afstand werd de achterstand van een toch al kwetsbare groep nog groter.

Ook los van de crisis zien we dat tegenstellingen groeien. Dit zie je in Oude IJsselstreek ook terug. We zijn gemiddeld gezien ongezonder, leven korter, hebben meer achterstanden in ontwikkeling, meer flexbanen, enzovoort. Dit geeft een grotere kansongelijkheid. Met alle gevolgen van dien.

Het is duidelijk dat ook het onderwijsveld er door de crisis anders uit gaat zien. Hoe willen we onze kinderen, leerlingen, studenten opvoeden, scholen, klaar maken voor de toekomst. We hebben in de afgelopen periode kostbare lessen geleerd over hybride leren en wat we online kunnen incorporeren in ons “normale” systeem. Effecten op de kwaliteit van het onderwijs, het imago van de school en de gevolgen voor de identiteitsbeleving zullen de komende periode duidelijker worden. De toenemende kansenongelijkheid zal een extra appel doen op het onderwijs, kinderopvang en de ondersteuning.

Door op verschillende terreinen in te zetten, beginnend vanaf de jeugd, proberen we de kansongelijkheid te verkleinen. Door ook anders te kijken naar kwetsbaarheid: wat is ‘normaal’? Voorkomen en normaliseren verkleint de kansongelijkheid en kan op veel fronten winst opleveren: in werk en inkomen, sociale contacten, onderwijs, maatschappelijke betrokkenheid, maar ook op het subjectieve welzijn en gezondheid.

Prognose benodigde middelen
Om uitvoering te geven aan dit speerpunt met onderstaande maatregelen, verwachten we jaarlijks ruim € 100.000 nodig te hebben.

Maatregelen

• Uitvoering Integraal Huisvestingsplan
  De uitvoering van het Integrale Huisvestingsplan (2019) is voor de komende jaren een belangrijke pijler. Door de ontwikkelingen en de behoefte om ook hier breder te kijken dan alleen de technische aspecten, ontstaan nieuwe inzichten die naar verwachting het IHP moeten corrigeren. Zoals bijvoorbeeld de duurzaamheids-discussie en de keuzes rondom Gendringen. Financieel zijn de gevolgen van de coronacrisis op bijvoorbeeld de investeringsbedragen en de marktprijzen momenteel volstrekt onbekend (risico).
  
  
• Opgave onderwijs en kinderopvang
  De drie uitgangspunten die centraal staan binnen de transformaties van de participatiewet, de jeugdzorg en de WMO, zullen ook binnen het onderwijsveld en kinderopvang invulling gaan krijgen:
  *Normaliseren; wij willen het vermogen van mensen bevorderen om zich aan te passen en eigen regie te voeren in hun eigen ontwikkeling om mee te kunnen blijven doen en inzetbaar te blijven in de arbeidsmarkt.
  *Voorkomen; We willen een doorgaande leer- en leefomgeving creëren waar elk bewoner optimaal kan leren, ongeacht de culturele achtergrond, status, taal, inkomen, talenten en beperkingen, om daarmee te voorkomen dat de ontwikkeling van deze mensen onvoldoende wordt ondersteund.
  *Innoveren/Samenwerken; wij zoeken naar samenwerking met het onderwijs, kinderopvang en ondersteuning om samen te innoveren en een doorlopend onderwijsaanbod te kunnen aanbieden dat dekkend is voor de vraag en onze inwoners helpt om “een leven lang” zelfstandig en wendbaar te zijn op de arbeidsmarkt. Inclusief denken is wat ons betreft de sleutel.

Onderwijs, kinderopvang en gemeenten hebben elkaar nodig om hun maatschappelijke opdracht goed uit te kunnen voeren. Zeker op het gebied van preventie kunnen ze niet zonder elkaar. Onderwijs is ook de plaats waar alle jeugdigen én veel ouders bereikt kunnen worden. Een gezamenlijke taal en het gezamenlijk uitwerken van de hierboven genoemde begrippen is daarbij essentieel.

• Inclusief onderwijs
  Elk kind heeft het recht om zich zo volledig mogelijk te ontwikkelen en te ontplooien. Daarvoor is het nodig om naar het kind de kijken als kind. Niet alleen vanuit het perspectief van het onderwijs, of vanuit het perspectief van jeugdzorg, maar juist in samenhang, waarbij verschillen aanvaard en gevierd worden, elk kind gelijkwaardige kansen krijgt en hun eigen kracht versterkt wordt. Dat is inclusief onderwijs. Hiervoor is het nodig dat de gemeente een verbindende rol gaat spelen bij de ontwikkeling van onderwijs, welzijn en zorg inclusief vroegsignalering en preventieve aanpak. We zien daar kansen om te werken aan het versterken van de eigen kracht van onze leerlingen en het sociale netwerk van kinderen en ouders. Via inclusief onderwijs willen we kinderen en jongeren naar vermogen mee laten doen, laten participeren. Daarom willen we normaliseren, ontzorgen en niet onnodig medicaliseren.
  
  
• Onderwijs en Arbeidsmarktbeleid
  Graag onderzoeken we aan de thematafel Onderwijs en Arbeidsmarktbeleid hoe we samen met collega-gemeenten en de strategische partners uit het bedrijfsleven en het onderwijs deze nieuwe opgave vorm kunnen geven en specifiek kunnen maken voor onze gemeente. Hierbij willen we als gemeente maximaal investeren in de wendbaarheid en mentale veerkracht van onze werknemers om hiermee de bedrijven in onze regio maximaal te kunnen bedienen.
  
  
• Jeugdbeleid / kansongelijkheid jeugd en onderwijs
  Vanuit het jeugdbeleid is er altijd veel aandacht voor kwetsbare kinderen. Tijdens deze crisis, is juist deze doelgroep extra kwetsbaar. Er is dan ook extra inzet op het vinden van en het extra ondersteuning bieden aan kwetsbare kinderen. Waarin we nu nog nadrukkelijker ook de invalshoek vanuit het onderwijs en de samenhang en verbinding tussen het onderwijs en de jeugdzorg leggen. Deze invalshoek willen we doorzetten in een integrale beleidslijn. Deze lijn sluit naadloos aan op onze visie op inclusief onderwijs en sluit aan bij het normaliseren en voorkomen, zoals bij bijvoorbeeld Buurtzorg Jong en andere ontwikkelingen in het Sociaal Domein.
  
  
•  Preventieve aanpak leerplicht
  De pilot van curatief naar preventief is voortvarend ingezet in het Voortgezet Onderwijs (VO). Inmiddels hebben ook enkele Primair Onderwijsinstellingen (PO) hulp en ondersteuning gevraagd. Met deze aanpak ontstaat er een nauwere samenwerking tussen de scholen, jeugdzorg en de gemeente, waardoor we samen de ontwikkelingen bij jongeren individueel zo goed mogelijk kunnen faciliteren.
  De voorlopige resultaten lijken succesvol en kunnen tot een concreet plan van aanpak leiden om deze werkwijze zo veel mogelijk binnen de gemeente in te zetten.
  
  
• LeerlingenvervoerWe stellen een nieuwe verordening leerlingenvervoer op. Deze is onderdeel van de visie op inclusief onderwijs (voorkomen en normaliseren) waarbij in het onderwijs onderzocht wordt in hoeverre er meer verwacht mag en kan worden van ouders als het gaat om vervoer van en naar school. Meer lokaal aanbod van onderwijsvormen zou dat mogelijk kunnen maken.
  
  
• Laaggeletterdheid
  Samen met de Achterhoekse gemeenten stellen we een regionaal beleidsplan op om de laaggeletterdheid in de regio te bestrijden. Deze vertalen we naar een lokale uitvoeringsagenda, in aansluiting op de uitkomsten van de expertmeeting laaggeletterdheid die we eerder in onze gemeente hebben gehouden. Nog in 2020 sluiten we in lijn met de lokale uitvoeringsagenda, een meerjarenovereenkomst af met Bibliotheek Achterhoekse Poort. Bovendien sluiten de kaders en acties aan bij de ontwikkelingen in het brede sociale domein, waaronder de nieuwe uitvoering van de Participatiewet, de veranderopgave inburgering en de doorontwikkeling van de samenwerking met lokale partners in de sociale basis.
  
  
• Creëren doelgroepbanen
  Als werkgever gemeente OIJ gaan we steeds meer toe naar een organisatie met hoogopgeleiden. Vanuit de inclusieve maatschappij willen we een zo breed mogelijke afspiegeling in onze organisatie. En niet alleen door mensen te detacheren (zoals bij de buitendienst), maar mensen die in doelgroepenregister zitten in dienst nemen. Dit sluit onder andere naadloos aan bij de gedachte van Meedoen Werkt!.

Verbinding in opgaven
-Meedoen aan onze samenleving
-Een leven lang leren
-Een bloeiende economie
-Duurzaamheid geeft nieuwe energie
-Over onze grenzen heen kijken
-Flexibel wonen op maat

De economie bevond zich de afgelopen periode in een hoogconjunctuur, waarbij vooral de in onze gemeente sterk aanwezige smart industry opviel. Niet voor niets groeide de werkgelegenheid, met Varsseveld als absolute uitschieter. Daar groeide de werkgelegenheid in vrijwel alle sectoren: van industrie en logistiek tot zorg en dienstverlenging. Het devies voor veel ondernemers in onze gemeente is: lokaal ontwikkelen en produceren om landelijk en internationaal aan de top actief te zijn. In dat opzicht brengt de globalisering veel kansen. We zien dat de succesvolle bedrijven zo succesvol zijn, omdat zij uitgaan van een drie-eenheid: innovatie, duurzaamheid en goed personeelsbeleid waar jong en oud en de boven- en onderkant van de arbeidsmarkt kansen krijgen. We moeten de ondernemers daarom de kwalitatieve ruimte geven om zich verder te kunnen ontwikkelen op toekomstbestendige bedrijventerreinen.

Toch zijn er ook uitdagingen, omdat de wereldeconomie snel aan het veranderen is. Dat vraagt niet alleen om een leven lang leren, maar ook het belang van duurzaamheid neemt toe. En met de coronacrisis wordt duidelijk dat een lokaal of regionaal netwerk voor de leefbaarheid en economische dynamiek misschien wel belangrijker is dan een handelspartner aan de andere kant van de wereld.

In aanvulling op de al genoemde drie-eenheid is een sterkere inzet op energie, toerisme en (Eu)regionale samenwerking verstandig. Dit waren al belangrijke zaken uit het Coalitieprogramma en zetten we door. Door de toeristische en recreatieve sector aantrekkelijker te maken, geeft dit een belangrijk impuls op vele terreinen. We behouden onze groene omgeving en versterken de economie, maar ook de woontevredenheid, gezondheid en maatschappelijk welbevinden van onze inwoners. Onze kracht zit in de kleinschaligheid en in onze brede welvaart. We willen de vierde plek immers behouden. Die vierde plek kunnen we alleen behouden door regionaal en Euregionaal op te treden. Denk aan het gastheerschap van Ring van IJzersteden en onze inzet bij de thematafels.

Vanuit dit oogpunt willen we de innovatiekracht in onze gemeente versterken en een impuls geven aan de economie. Die impuls is ook bedoeld om de bouwsector in coronatijd vlot te trekken. Daardoor komen de juiste en duurzame woningen voor de juiste doelgroepen bij. Dat levert werkgelegenheid op, geeft bijvoorbeeld jongeren de kans om zich hier in een groene omgeving te vestigen en draagt uiteindelijk bij aan de leefbaarheid. Het uiteindelijke doel is om de economie robuuster te maken zodat we sterker uit de coronacrisis komen.

Prognose benodigde middelen
Om uitvoering te geven aan dit speerpunt met onderstaande maatregelen, verwachten we in 2021 € 140.000 extra uit te geven. De jaren erna is nog circa € 20.000 benodigd. Daarnaast willen we jaarlijks circa € 1,3 tot €1,7 mln extra investeren voor het versterken van de economie, door onder andere de revitalisering van bedrijventerreinen.

Maatregelen

• Inzet op bedrijventerreinen
  Een goed vestigingsklimaat voor bedrijven is van belang om de economische dynamiek ruimte te bieden. Onderdeel daarvan is het hebben van kwalitatief goede bedrijventerreinen. We zullen hierbij de drie pijlers van de provincie, duurzaam & gezond, sociaaleconomisch en fysiek-ruimtelijk, gebruiken om ze toekomstbestendig te maken.Voor de komende periode gaan we volop aan de slag met de ontwikkeling van Hofskamp III en het revitaliseren van bestaande bedrijfsterreinen. Onze bedrijventerreinen liggen er best goed bij, maar we kunnen meer doen rondom duurzaamheid, milieu, vernatting, hittestress, enzovoort.
  
  
• Innovatieve economische ontwikkelingen in relatie tot duurzaamheid
  Vanuit de innovatieve economische ontwikkelingen, in relatie tot de duurzaamheidsdoelstellingen die we als overheid hebben gesteld en de invulling van de toekomstvisie, ontstaan er nieuwe ideeën. Zo is er eind 2019 een inspiratiesessie geweest rondom waterstof als duurzame energiebron. Naar aanleiding hiervan verkennen we de mogelijkheden van waterstofproductie als alternatieve duurzame energie, naast bijvoorbeeld zonne- en windenergie. Hiervoor wordt een quick scan naar de haalbaarheid van waterstof uitgevoerd. Afhankelijk van de uitkomsten zou dit kunnen leiden tot een Energy Valley waarbij we in ons gebied verschillende vormen van duurzame energie initiëren en combineren.
  
  
• Impulsprogramma economie en wonen
  Als gevolg van de coronacrisis zal de laagconjunctuur ons eerder, en dieper treffen. Daarom willen we extra structuurmaatregelen nemen/ze langer inzetten/eerder inzetten (of alle drie). We moeten ervoor zorgen dat de motor niet helemaal stilvalt. Het is nu heuvelop rijden, in dus moeten we extra gas geven. Door investeringen vooruit te halen kunnen we anticyclisch investeren. Door bijvoorbeeld onze eigen bouwgronden slim in te zetten en de opbrengsten op andere plekken in te zetten. Of door te kijken naar duurzaam bouwen van wooncontingenten. Dit levert direct (bouwbedrijven) en indirect (toeleveranciers, timmerfabrieken, enzovoort) werkgelegenheid op. Waarbij niet winstmaximalisatie het doel is, maar een goede afweging tussen de verschillende dimensies. Het rapport van de Universiteit van Wageningen met een beeld van Nederland in 2120, waarbij aantrekkelijke woongebieden in Oost-Nederland geprojecteerd zijn, is hierbij een inspiratiebron om te komen tot vernieuwende ideeën.
  
  
• Versterken toeristische sector
  Door versterking van de toeristische sector werken we niet alleen aan een leefbare en groene gemeente, maar creëren we ook werkgelegenheid en bieden we kansen voor praktisch opgeleide mensen en de kwetsbare doelgroep. Met het opstellen van een uitvoeringsplan op basis van de Beleidsnotitie Toerisme en Recreatie 2020-2024, zetten we in op onder andere:
  - Inzet op kansrijke doelgroepen (door marketing)
  - Vergroten waterbeleving langs de Oude IJssel
  - Verstevigen van onze parels/toeristische kerngebieden
  
  
• Gastheerschap Ring van IJzersteden
  We zorgen er voor dat we de regionale ijzer- en smeedcultuur in stand houden en willen de innovatieve geest laten bloeien in deze en volgende generaties. Voor de jaarvergadering van de Ring van Europese IJzersteden zijn we gastheer in het jaar 2021. Dat biedt kansen! Voor ondernemers, voor de cultuur, voor het onderwijs en voor het toerisme. Dit is ook het moment om de gemeente Oude IJsselstreek internationaal wat meer bekendheid te geven en te laten zien waar de gemeente Oude IJsselstreek en haar regio trots op kan en mag zijn.
  
  
• Internationale samenwerking
  We willen de potentie van onze samenwerking en verbinding met Duitsland breder verkennen dan nu het geval is, door onder andere de mogelijkheden voor een concreet programma voor de grensproblematiek te verkennen. Daarnaast inventariseren we welke kansen de Interreg6 biedt voor ons als gemeente, voor de Regio Achterhoek en voor het eventuele uitvoeringsprogramma grensgemeenten.