Inleiding
Voor ‘de werkende gemeente’ bouwen we verder op de ingeslagen weg van de begroting 2021. Dat kunnen we als gemeente niet alleen. Wij zijn, net als het bedrijfsleven, mede afhankelijk van omstandigheden waarop we geen invloed hebben. Zo hebben de gevolgen van de pandemie invloed op de bedrijfsvoering van alle bedrijven en zo kan een blokkade in het Suezkanaal verstrekkende gevolgen hebben voor internationaal opererende bedrijven in onze gemeente. Dit alles leidt tot nieuwe inzichten over globalisering, grondstoffen, duurzaamheid en re-shoring.
Onze gemeentelijke rol in het economisch ecosysteem is echter niet gering. Samen met het bedrijfsleven en onderwijspartners werken we verder aan herstel van de economie en bieden we onze inwoners de gelegenheid om ‘een leven lang te leren’. Juist om mee te kunnen doen in de samenleving, bestaanszekerheid op te bouwen en om verder te ontwikkelen. Het draagt bij aan de ontwikkeling van de brede welvaart van onze inwoners. Lokale, maar ook regionale samenwerking met het bedrijfsleven en onderwijs stimuleren we door deel te nemen aan regionale thematafels en daar goede projecten te ondersteunen en te ontwikkelen. Lokaal verankeren we die door intensief contact te onderhouden met ondernemers en schoolorganisaties en van daaruit vertalen we lokale geluiden naar regionale opgaven.
Nog dit jaar (2021) verwachten we extra maatregelen van het Rijk om de economie verder te bevorderen. Zo wordt gewerkt aan een landelijk programma dat zal ingaan op het moment dat de bestaande regelingen voor het bedrijfsleven worden beëindigd om zo faillissementen alsnog te kunnen voorkomen en baanzekerheid voor mensen te kunnen garanderen. Daarbij verkennen we ook de mogelijkheden om mensen te helpen zich om te scholen van sectoren waar geen baanzekerheid meer is, naar sectoren waar grote behoefte is aan arbeidskrachten. We zullen de mogelijkheden van de Rijksregelingen wederom ruimhartig toepassen om daarmee de (lokale en regionale) economie te bevorderen.
Daarnaast is het NPO (Nationaal Programma Onderwijs) reeds gepresenteerd, dat vanuit het ministerie van onderwijs scholen ertoe oproept om, daar waar dat van toepassing is, opgelopen onderwijsachterstanden in te lopen. Het programma beoogt een duurzame samenwerking in de keten van het onderwijs. Lokaal hebben wij deze ketensamenwerking in 2021 al versterkt, mede als gevolg van corona. Ook voor de uitvoering van het NPO zullen we de regelingen actief samen met de scholen, kinderopvangorganisaties, jeugdorganisaties e.d. oppakken en uitvoeren. Zo bieden we gezamenlijk inclusief onderwijs en jeugdarrangementen en zijn we er voor alle kinderen in onze gemeente.
Als grensgemeente hebben we een internationaal karakter. We zijn lid van zowel de Euregio Gronau als de Euregio Rijn-Waal. Binnen de Euregio Rijn-Waal versterken we onze samenwerking met de gemeenten Doetinchem en Montferland door onze inbreng af te stemmen. We blijven investeren in onze sterke relatie met Bocholt en we gaan door met de uitvoering van het Regiodealproject “GROS: grensoverschrijdend ondernemen, werken en leren”. Dit project loopt tot en met 2023. Het nieuwe programma INTERREG VI biedt mogelijkheden om optimaler gebruik te maken van subsidiemogelijkheden om de grensoverschrijdende verbinding te versterken en projecten mogelijk te maken. Daar zetten we ons voor in.
We zijn lid van de Europese Ring van IJzersteden. In 2020 was het gastheerschap in Italië gepland, maar dat is vanwege corona niet doorgegaan. In 2021 ligt het gastheerschap van de jaarvergadering bij onze gemeente.
Impulsprogramma economie en wonen
De jaren 2020 en 2021 zijn om een aantal redenen bijzonder. Vanwege de pandemie zoals in de inleiding al beschreven. Maar ook doordat de kijk op de wereld en de rol van de overheid tot nieuwe invalshoeken leidt. Veranderingen zijn ook in onze gemeente zichtbaar. Denk aan de drive-thru op het DRU Industriepark, de Nederlander die als toerist de Achterhoek leert kennen of de extra grote terrassen in de verschillende kernen. De ontwikkelingen gaan door: het bedrijf Van Raam staat in de finale van de Koning Willem I Prijs en we zien horeca- en detailhandelsondernemers op allerlei nieuwe manieren invulling geven aan hun onderneming.
Met het Aanvalsplan Conjuncturele Schommelingen (Plan B) hebben we laten zien dat we als gemeente integraal en anticyclisch kunnen denken en dat vast kunnen leggen in de begroting. Hierbij investeren we als overheid juist in tijden van recessie of tegenslag om de economie aan te gang te houden in tijden dat particuliere bestedingen achter blijven. Belangrijke elementen hieruit zijn verankerd in de Voorjaarsnota 2021. In deze Voorjaarsnota is financiële ruimte gecreëerd om de economie aan te jagen en daarbij in te zetten op bijvoorbeeld woningbouw (zie ook programma 1). Daarnaast zetten we in op innovatie en duurzaamheid, omdat we daarmee de economie toekomstbestendiger maken en bijdragen aan het ondernemersklimaat en werkgelegenheid in de gemeente. Die werkgelegenheid kan zich alleen positief ontwikkelen als de arbeidsmarkt meer in balans komt met kansen voor iedereen en met de mogelijkheid tot een leven lang ontwikkelen. Het blijven investeren in duurzaamheid, toekomstbestendige bedrijventerreinen en winkelcentra, innovatie, toerisme, de arbeidsmarkt en het onderwijs is de rode draad in 2021. Hiermee willen we sterker uit de crisis komen.
Met de extra financiële middelen uit de Voorjaarsnota 2021 is gestart met het maken van plannen voor het toekomstbestendig maken van Hofskamp Zuid en de IJsselweide. Daarbij is de hulp ingeroepen van een civiel-technisch bureau om projecten op elkaar af te stemmen, zodat er op verschillende niveau’s werk met werk gemaakt kan worden. Het is de bedoeling om in 2022 te starten met de eerste werkzaamheden van de revitalisering van de bedrijventerreinen. We verwachten dat de werkzaamheden doorlopen in 2023.
Daarnaast is er, mede door de besluitvorming in de gemeenteraad, extra geld beschikbaar gesteld voor woningbouw en toerisme en recreatie. Hier liggen kansen om vanuit de brede welvaart op meerdere dimensies positieve effecten te hebben. Voor beide onderdelen verwachten we in 2022 de eerste positieve resultaten.
Op het gebied van duurzaamheid is in de Voorjaarsnota 2021 specifiek aandacht gevraagd voor waterstof. Hoewel dit een nieuwe technologie is, zijn er wel ontwikkelingen op dit gebied en we verwachten in 2022 onderzoeksresultaten te hebben wat betreft haalbaarheid van lokale waterstofketens.
Innovatiefonds
Er gebeurt al veel in de regio, en specifiek in Oude IJsselstreek, op het gebied van innovatie en startups. En dat naar aanleiding van het vaststellen van de Economische Beleidsvisie 2017-2023 door de gemeenteraad en het onderzoek Economisch Ecosysteem in Oude IJsselstreek en het Aanvalsplan Conjuncturele Schommelingen (Plan B) die met de gemeenteraad besproken zijn. De faciliteiten voor innovatie en startups zijn er inmiddels: het Frank Daamengebouw met SHII is gekocht en met het Civon Innovatiecentrum zijn additionele faciliteiten op het DRU Industriepark geconcentreerd.
Op het gebied van financiering van innovaties ligt nog een opgave. Wij willen daar samen met het bedrijfsleven vorm aan geven. We willen als gemeente samen met het bedrijfsleven een revolverend investeringsfonds opzetten. Daartoe zijn we bereid de bijdrages hieraan uit het bedrijfsleven te verdubbelen tot een totaalbedrag van € 500.000. Vanuit dat fonds kunnen leningen worden verstrekt aan startups. Op basis van deze éénmalige bijdrage van € 500.000, geeft dat een structurele rentelast van € 9.000 voor de gemeente.
Uitvoeringsprogramma toerisme en recreatie
De beleidsnotitie toerisme en recreatie is vastgesteld door de gemeenteraad en er is een uitvoeringsagenda opgesteld. Omdat Nederlanders door corona de vakantie vooral in eigen land hebben doorgebracht, is nog duidelijker geworden dat ook in Oude IJsselstreek kansen liggen om meer toeristen te trekken. Omdat het vooral aan de toeristische ondernemers is om deze kansen te pakken, is vooral gekeken naar het zo goed mogelijk faciliteren van deze ondernemers. Zo is er een samenwerkingsovereenkomst met STROIJ (samenwerkingsverband van lokale ondernemers in de branche; opvolger van de VVV) getekend. Hiermee versterken we de verbinding tussen de gemeente en de toeristische ondernemers. De gemeenteraad heeft bij de behandeling van de Begroting 2021 extra middelen beschikbaar gesteld om initiatieven in de sector aan te jagen. Tot deze initiatieven horen het bevorderen van de recreatievaart op de Oude IJssel, de ontwikkeling van een hotel en een museum op en rondom het DRU Industriepark bij (de zogenoemde majeure projecten). We proberen hierbij aan te sluiten bij andere ontwikkelingen zoals de Visie Oude IJsselzone (zie programma 1).
De gemeente kent tal van de prachtige, avontuurlijke of luxe mogelijkheden om te recreeren. Om te zorgen dat toeristen onze gemeente ook kunnen vinden, zetten we daarom naast de drie majeure projecten (vaarrecreatie, hotel- en museumontwikkelingen) samen met onze partners in op een marketingcampagne. Die campage is gericht op verschillende doelgroepen zoals de Duitse gast maar ook op de doelgroepen avontuurzoekers, inzichtzoekers en stijlzoekers - bij uitstek de doelgroepen die goed zouden passen bij de identiteit van de Oude IJsselstreek. Om die doelgroepen ook daadwerkelijk mooie spannende en interessante activiteiten aan te kunnen bieden verbeteren we de fiets- en wandelpadenstructuur of maken we nieuwe (zoals de ERIH IJzerroute, verhalenbankjesroute, MTB-route en een instagramroute). We denken hierbij aan bereikbaarheid die past bij de verschillende doelgroepen, zoals het speciale leenfietssysteem Gaon of andere bijzondere vervoersmiddelen zoals Brekrs. Zo is de basis op orde en gaan we samen met de ondernemers onderzoek doen naar speciale activiteiten zoals een wildwaterbaan, een klimbos of culinair tafelen op een erfgoedlocatie met aandacht voor streekproducten. Naast acties gericht op de doelgroepen hebben we ook speciale aandacht voor de ontwikkeling van de kerngebieden en proberen we initiatieven zo veel mogelijk ruimte te geven binnen de ruimtelijke ordeningsprincipes. Zo gaan we, wederom samen met de ondernemers, de speciale overnachtingsmogelijkheden (zoals treehouses, duurzame en circulaire mini vakantieparken of natuurkampeerterreinen maar ook overnachtingsmogelijkheden op het water een kasteel of een jachthaven) nader onderzoeken. Al deze plannen komen voort uit het uitvoeringsprogramma en zo hopen we meer toeristen te verleiden naar onze mooie gemeente met in het kielzog daarvan kansen voor extra werkgelegenheid voor onze inwoners.
Vitale en toekomstgerichte bedrijventerreinen
Met het vaststellen van het RPW is er beleidsruimte gekomen om de bedrijventerreinen in Oude IJsselstreek te ontwikkelen. Dat is nodig omdat bedrijven in Oude IJsselstreek groeien en ruimte nodig hebben om de economische dynamiek vast te houden en te zorgen voor werkgelegenheid. Het kwantitatief en kwalitatief ruimte bieden aan bedrijven op bedrijventerreinen is daarom belangrijk. Voorbereidingen zijn gestart om het bedrijventerrein in Varsseveld uit te breiden met Het VIP (Het Varsseveld Industriepark). De gemeenteraad heeft het bestemmingsplan van Het VIP begin dit jaar vastgesteld.
Dit jaar werkten we aan het toekomstbestendig maken van twee bestaande bedrijventerreinen: Hofskamp Zuid en IJsselweide. In onze aanpak hierbij, richten we ons op drie pijlers: duurzaamheid, fysiek-ruimtelijk en sociaal-economisch.
We verwachten voor Het VIP in 2022 de eerste schop in de grond te kunnen zetten. Wat het toekomstbestendig maken van de andere twee genoemde bedrijventerreinen betreft, verwachten we dat we in 2022 de eerste werkzaamheden gaan uitvoeren. Een voorbeeld hiervan is vergroening van de de openbare ruimte op de te revitaliseren bedrijventerreinen. Op de bedrijfskavels zetten we in op het faciliteren van verduurzaming zoals energiebesparing en het plaatsen zonnepanelen op de daken.
Samen met buurgemeenten uit West-Achterhoek zoeken we naar extra financiering vanuit bijvoorbeeld de provincie. Op die manier kunnen de huidige investeringsmiddelen (zoals in de begroting 2021 vastgelegd) gebruikt worden om extra gelden aan te wenden.
Gelijke kansen voor iedereen
Het gesprek over gelijke kansen voor iedereen vindt frequent met het onderwijs, de kinderopvang en de jeugdzorgaanbieders plaats, waarmee het is ingebed in de organisaties. Dit jaar zijn de gesprekken intensiever en veelvuldiger geworden omdat de corona-maatregelen hun weerslag hebben (gehad) op met name kinderen in kwetsbare situaties. Het onderwijs, de kinderopvang en Buurtzorg Jong hebben de kinderen in kansarme/kwetsbare situaties steeds beter in beeld. Hier wordt gericht actie op ondernomen, zoals de coalitie rondom het project “kansrijse start” waarbij onder meer (aanstaande) kwetsbare ouders zorg en ondersteuning krijgen zodat hun kinderen zo optimaal mogelijk hun leven starten. Over ‘kansrijke start’ is in programmma 2 al meer gezegd.
Zelf hebben we in 2021 een nieuwe verordening voor leerlingenvervoer vastgesteld, is het regioplan aanpak laaggeletterdheid uitgewerkt, en is er een lokale activiteitenplanning laaggeletterdheid opgesteld. Op basis van een regionaal aanbestedingstraject, is een overeenkomst voor aanbod van volwasseneducatie afgesloten, waardoor dit ook weer gecontinueerd is. Een routekaart voor collectieve Onderwijs-Jeugdarrangementen is in regionaal verband uitgewerkt en onder meer vanuit STOER is er aandacht voor de jongeren tussen 16 en 28 jaar zodat zij een startkwalificatie behalen en aan het werk zijn, naar school of dagbesteding gaan.
Op het vlak van onderwijs en arbeidsmarkt kiezen we als gemeente voor een aantal specifieke sectoren waarin we niet alleen nu al maar ook in de toekomst sterk zijn qua werkgelegenheid. Dat doen we op zowel gemeentelijk als op regionaal niveau. Op gemeentelijk niveau is gewerkt aan het versterken van een doorlopende leerlijn techniek van de basisschool tot volwasseneneducatie. Dat is reeds vastgelegd in de basisnotitie Human Capital (2018). Denk hierbij aan projecten als Technobasis voor basisschoolleerlingen en de Technologie & Zorg Academie (TZA) in het Civon Innovatiecentrum waar zorgprofessionals kennismaken en werken met digitalisering in de zorg. Op regionaal niveau hebben we aan de thematafel Onderwijs & Arbeidsmarkt sterk ingezet op het blijven interesseren van (jonge) mensen voor de zorg en techniek. Een voorbeeld daarvan is de totstandkoming van het talentenfonds OpIJver waarbij mensen zich met vouchers kunnen laten omscholen naar kansrijke sectoren als zorg en techniek.
De goede gesprekken met het onderwijs, kinderopvangorganisaties en jeugdzorgaanbieders blijven we voeren om gelijke kansen voor iedereen te bevorderen. We nemen daarmee medeverwantwoordelijkheid voor een integrale en meerjarige aanpak. Het Nationaal Programma Onderwijs biedt scholen de gelegenheid om op maat hulp te bieden aan kinderen die dat nodig hebben. Zij maken daarvoor een inventarisatie en een plan voor het inzetten van de middelen die zij daarvoor van het Rijk ontvangen. Ook de gemeente ontvangt middelen, die wij graag samen met de inzet van de scholen willen aanwenden voor inclusief onderwijs en voor kansgelijkheid.
Het Nationaal Programma Onderwijs, het Plan Welzijn Jeugd, de aanpak Jeugdwerkloosheid en diverse andere regelingen bieden mogelijkheden om de sociale impact van de coronacrisis op het leven van kinderen en jongeren het hoofd te bieden en gelijke kansen voor iedereen te bevorderen. Zo wordt in 2021 in diverse kernen een pilot gestart rondom de zomerschool. Deze is voor een brede doelgroep beschikbaar: van kinderen van 2 jaar tot het einde van het basisonderwijs uit een kwetsbare thuissituatie. Op basis van deze pilots is het de verwachting dat er vanaf 2022 structurele afspraken omtrent de organisatie van de zomerscholen kunnen worden gemaakt.
In 2021 vindt de evaluatie van de preventieve aanpak leerplicht plaats en wordt een visie op inclusief onderwijs opgesteld, welke we vanaf 2022 samen met de onderwijspartners in de praktijk verder vormgeven. Het project ‘kansrijke start’ zetten we voort in 2022.
Op het vlak van onderwijs en arbeidsmarkt willen we op regionaal niveau extra inzetten op projecten die bijdragen aan het aantrekkelijker maken van de arbeidsmarkt voor zorg en techniek. Zo werken we ook in 2022 actief mee aan OpIJver waardoor om-, her-, en bijscholing makkelijker is. Op gemeentelijk niveau werken we aan zowel additionele projecten op het gebied van zorg en techniek als aan projecten met Stoer. Hiervoor maken we gebruik van ons netwerk en aan de hand van de actieve werkgeversbenadering brengen we de juiste partijen met elkaar in verbinding. Daarna hopen we door de unieke bundeling van van onderwijs, techniek richting smart industry en innovatie op het DRU Industriepark en de relatie met het hoger onderwijs door bijvoorbeeld technieklessen aan het basisonderwijs, combinaties met middelbaaronderwijs, cross-overs met andere sectoren zoals zorg, bouw en ICT een leerlijn 0 – 25 voor techniekonderwijs op verschillende niveau’s te kunnen bemachtingen in onze gemeente, dan wel in de regio.
Vitale en toekomstgerichte schoolgebouwen
We geven uitvoering aan het Integraal Huisvestingsplan uit 2019. Daarbij wordt momenteel intensief gewerkt aan de ontwikkeling van het geplande IKC’s in Gendringen en in Silvolde. Bij de uitwerking van het IKC Gendringen constateerden we dat de (financiële) uitgangspunten uit het IHP niet aansluiten bij de actualiteit. Dit is ook met de raad in december 2020 en mei 2021 gedeeld. Bij de ontwikkeling van het IKC Silvolde constateren we eenzelfde beeld waardoor we in deze Voorjaarsnota de financiele uitgangspunten hebben geactualiseerd. Samen met de betreffende scholen en kinderopvangorganisaties worden deze projecten op basis van bijgestelde uitgangspunten verder uitgewerkt.
Daarnaast wordt in het najaar 2021 een actualisatie van het IHP opgesteld. Een actuele leerlingenprognose, een duurzaamheidsscan van de schoolgebouwen, gewijzigde wetgeving en gewijzigde financiele kaders bepalen deze actualisatie. Samen met de schoolbesturen zal dit verder uitgewerkt worden.
Enkele schoolbesturen hebben dit jaar een beroep gedaan op de Rijks-subsidieregeling SUVIS, die er op gericht is de ventilatie in schoolgebouwen te verbeteren.
De planvorming IKC Gendringen en IKC Silvolde hebben het komend jaar prioriteit, waarbij we uitgaan van start bouw IKC Gendringen in 2022 (schooljaar 2022/2023) en start voor IKC Silvolde begin 2023. De voorbereiding en concretisering van de gezamenlijke invulling van beide projecten hebben veel tijd gevraagd en leidt ook tot verschuivingen in de begroting. In de begroting zijn de geactualiseerde projectbudgetten opgenomen op basis van de gewijzigde leerlingprognoses, markttarieven en bijstellingen van de financiele planning.
De actualisatie van het IHP in 2021 wordt in 2022 verdiept door samen met de schoolbesturen afspraken te maken voor een gemeenschappelijke inzet van middelen om de kwaliteit en duurzaamheid van onze onderwijshuisvesting op het gewenste niveau te houden.
