Programma 3: De werkende gemeente

Zowel de scholen als de opvangorganisaties hebben zich enorm ingezet om in te kunnen spelen op de gevolgen van de schoolsluitingen en afstandsonderwijs vanwege het Coronavirus. Daarin is heel veel energie gestoken. Onze coördinerende rol bij de noodopvang heeft bijgedragen aan versterking van de samenwerking en betere afstemming tussen en met onze samenwerkingspartners (onderwijs, kinderopvang, zorg). We hebben met de schoolorganisaties in de LEA (Lokaal Educatieve Agenda) na de eerste golf geëvalueerd en geconstateerd dat we er onder meer in geslaagd zijn om met de noodopvang alle kwetsbare kinderen in beeld te houden. Dit is gerealiseerd met een grote betrokkenheid, creativiteit en goede onderlinge afstemming tussen alle betrokken partijen. Onze hernieuwde inzet en begeleiding van de LEA heeft ertoe bijgedragen dat de onderwerpen op deze agenda breder zijn en dat we een goede basis hebben voor verdergaande samenwerking en afstemming tussen de jeugdwet en passend onderwijs. De actuele zorgen over groeiende ongelijkheid bij de ontwikkeling van leerlingen is een ander thema dat op de LEA agenda gezamenlijke inzet en prioritering vraagt. We werkten goed samen bij de taalklassen en de versterking van de samenwerking met leerplicht en buurtzorgjong. De zomerschool heeft in 2020 door omstandigheden niet plaatsgevonden, maar de voorbereidingen voor een zomerschool 2021 zijn al wel in 2020 gestart. Door vroegtijdig verzuim te herkennen en sneller te kunnen doorschakelen om de vaak achterliggende problematiek te begrijpen zien we dat de effectiviteit en doelmatigheid van leerrecht wordt versterkt. Begin 2021 wordt deze huidige preventieve aanpak geëvalueerd. Aan de hand van de analyse van het huidige leerlingenvervoer wordt in 2021 een nieuwe verordening leerlingenvervoer opgesteld, waarbij meer maatwerk en zelfredzaamheid en kansen voor de doelgroep belangrijke uitgangspunten zijn.

Ook in 2020 heeft de gemeente geparticipeerd in het initiatief van schoolorganisaties voor onderwijshuisvesting in Silvolde. Dit project "Samen Leren Silvolde" om samen te komen tot een gemeenschappelijke visie op doorgaande leerlijnen en een locatiekeuze in Silvolde heeft na verschillende overleggen geleid tot het advies dat de huidige locatie van De Plakkenberg de meest geschikte locatie is voor het in 2021 nader uit te werken IKC Silvolde. De lokale visie op de doorgaande leerlijnen zal in 2021 breder worden gedeeld met stakeholders om te kunnen dienen als bouwsteen voor verdere uitwerking.
Voor het te realiseren IKC in Gendringen is door de gemeente samen met de betrokken besturen een principe keuze gemaakt om op de locatie van de huidige Christoffelschool vervangende nieuwbouw te gaan realiseren.
Daarmee is de basis gelegd voor de vaststelling van de definitiefase van het project, dat nu onder leiding van een procesbegeleider verder wordt uitgewerkt. De besluitvorming van deze fase is in het tweede kwartaal van 2021 gepland.
Naast deze projecten, voortkomend uit het IHP, zijn er ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en ventilatievoorzieningen in schoolgebouwen. Samen met de betreffende schoolbesturen zijn we deze in kaart aan het brengen om met geactualiseerde leerlingenprognoses en onderwijskundige ontwikkelingen, in 2021 te komen tot een visie op duurzame onderwijshuisvesting in onze gemeente en te kijken hoe die zich verhoudt met het huidige IHP.

3.3.1 Zorgen voor goede bedrijventerreinen

Samen met vertegenwoordigers van ons bedrijfsleven (onder andere de VIV en IBOIJ) en in afstemming met de provincie Gelderland hebben we in 2020 gewerkt aan de planuitwerking van bedrijventerrein Hofskamp-Oost III. We zetten in op het bieden van ontwikkelmogelijkheden specifiek gericht op de innovatieve maakindustrie. Met het vaststellen van het ontwerpbestemmingsplan (december 2020 door het college en januari 2021 door de raad) zijn de planologische kaders vastgesteld voor dit nieuw te ontwikkelen bijzondere bedrijventerrein met ambities voor een duurzame en emissiearme opzet. Het welzijn van de werknemer en ruimte voor natuurontwikkeling in het noordelijke deel zijn inspanningen die eveneens bijdragen aan een hoogwaardig, duurzaam en toekomstgericht bedrijventerrein.
Het VIP beslaat een bruto oppervlakte van circa 43 hectare (inclusief natuurontwikkeling en waterberging), waarvan de gemeente al een aanzienlijk deel in eigendom had. In 2020 is het verwervingstraject van de (huis)percelen gestart. De planning is om het verwervingstraject eind 2021 afgerond te hebben.
In 2020 hebben we nadere uitvoeringsafspraken gemaakt voor het in 2019 vastgestelde Regionaal Programma Werklocaties (RPW). In het RPW is de ontwikkelopgave van Hofskamp-Oost III (nu dus het VIP) opgenomen. De gemeenten in de Achterhoek en de provincie Gelderland hebben zich hiermee gecommitteerd aan de ontwikkeling van het VIP. In het RPW hebben we bovendien vooruitgelopen op een mogelijk toekomstige behoefte rond Ulft in. De verkopen en reserveringen op de Rieze gaan inmiddels voorspoedig. In de RPW-Bedrijventerreinmonitor Achterhoek hebben we daarom ook al een verkenningsopgave voor aanvullende behoeft aan bedrijventerreinen ook opgenomen.
Met Varsseveldse ondernemers hebben we vastgesteld dat de naam "Varsseveld Industriepark" (VIP) een passendere naam is voor de diverse terreinfasen Hofskamp. Met gemeentelijke ondersteuning hebben zij de website www.hetvip.nl in het leven geroepen.
Uit een analyse van de bestaande bedrijventerreinen is naar voren gekomen dat vooral de bedrijventerreinen IJsselweide te Gendringen-Ulft en Hofskamp-Zuid te Varsseveld de hoogste urgentie scoren als het gaat om maatregelen om deze toekomstbestendig te houden. Op andere terreinen, zoals Hofskamp Oost fase 2, zijn ook mogelijkheden genoemd om het terrein te verbeteren, maar daar zijn ze minder ingrijpend. Om een aanpak per bedrijventerrein te ontwikkelen zijn we in 2020 gestart met een nadere analyse van de terreinen en hebben we bepaald welke onderwerpen de aandacht verdienen. In juni 2021 informeren we de raad over de vorderingen hiervan. Uitvoering van revitalisering van bedrijventerreinen is kostenintensief. In afstemming met onze West-Achterhoek partners voeren we overleg met de provincie Gelderland over externe bijdragen.

We willen toe naar vitale, leefbare en economisch krachtige kernen. Onderdeel daarvan is het tegengaan van leegstand en het toewerken naar compacte en groene winkelcentra. De coronacrisis legt hier extra nadruk op. Dat kan alleen door samenwerking en een goede rol- en taakverdeling waarbij de gemeente, ondernemers en belanghebbenden de handen ineen slaan. In een aantal kernen zijn we daarmee begonnen. Zo zijn er voor Varsseveld en Gendringen gebiedsvisies door de gemeenteraad behandeld waarin toegewerkt wordt naar compacte en vitale winkelcentra. De eerste resultaten in de gebieden zijn het afgelopen jaar al te zien: leegstaande winkels worden getransformeerd tot woningen en er hebben zich zelfs een paar nieuwe ondernemers in de centra gevestigd. Verder is in Terborg het project Ondernemers aan Zet uitgevoerd met verschillende aanknopingspunten om Terborg van impulsen te voorzien. Die impulsen zijn het afgelopen jaar als één van de bouwstenen in de Visie Oude IJsselzone verwerkt.
Om al deze ontwikkelingen op gemeentelijk niveau vorm te geven is het Ontwikkelingskader Detailhandel opgesteld en door de gemeenteraad in december 2020 vastgesteld. Daarin staan vier hoofdlijnen waarmee we de detailhandel in de gemeente willen steunen: inzet op vergroening en beleving, tegengaan van leegstand en inzet op transformatie, het stimuleren van ondernemerschap en de inzet van maatwerking op basis van een clusterbenadering. De OPFOIJ (de besturen van de ondernemersverenigingen uit Gendringen, Ulft, Silvolde, Terborg en Varsseveld) kunnen zich hierin vinden in en daardoor biedt het Ontwikkelingskader ondanks de impact van de coronacrisis houvast voor verdere ontwikkeling in de detailhandel.
Helaas hebben we in Ulft het project Ondernemers aan Zet nog niet kunnen starten vanwege de beperkingen door de coronamaatregelen. Dat hopen we in 2021 alsnog te gaan doen. Wel is er in Ulft in 2020 al een ondernemersfonds opgericht.

De Beleidsnotitie T&R Oude IJsselstreek 2020-2024 is april 2020 vastgesteld. Hiermee is een belangrijke stap gezet om de ambities voor de T&R-sector op een hoger plan te tillen. De meerjaren uitvoeringsagenda van de Beleidsnotitie T&R is uitgewerkt en daar aan wordt inmiddels uitvoering gegeven.
Samen met Stichting DRU-Industriepark zijn we in 2020 gestart met een ruimtelijke verkenning naar mogelijkheden om binnen het DRU-Industriepark een (depot)museum en een hotelaccommodatie te realiseren. Ook worden mogelijkheden onderzocht om de recreatief-toeristische beleving van de oeverzone van de Oude IJssel ter hoogte van Ulft te verbeteren. De eerste beelden van de ruimtelijke verkenningen zijn december 2020 met de raad gedeeld. Dit is een eerste stap om de haalbaarheid van de additionele initiatieven binnen de Beleidsnota T&R in beeld te brengen.
Ondernemers in de recreatief-toeristische sector zijn het afgelopen jaar hard getroffen door de maatregelen ter bestrijding van de Corona-crisis. Tijdens bedrijfsbezoeken hebben we onze betrokkenheid getoond en informatie opgehaald waar de grootste knelpunten zich voordoen en hoe we daarop kunnen inspelen. Om de ondernemers in de toeristische sector te ondersteunen, hebben we ondermeer besloten om de aanslagen voor de toeristenbelasting over 2019 uit te stellen.
In juli 2020 is het Toeristisch Inspiratiepunt (TIP) binnen het Loongebouw in gebruik genomen. Hiervoor heeft Stichting DRU-Industriepark een Leader-subsidieaanvraag ingediend en ontvangen. Het TIP geeft een aansprekend totaaloverzicht van het toeristisch aanbod binnen onze gemeente en in onze grensregio. Daarnaast is het TIP de centrale ontvangstbalie voor het DRU Industriepark. De DRU exploiteert met ondersteuning van vele VVV-vrijwilligers de VVV-functie in het TIP. Hiermee heeft onze lokale VVV-functie een doorstart kunnen maken. Mede doordat veel mensen vakantie hebben gevierd in Nederland en ook in de Achterhoek en omdat streekgenoten in de eigen omgeving bleven heeft het TIP een vliegende start gemaakt en heeft het veel bezoekers mogen verwelkomen. In november 2020 heeft de notariële oprichting van Stichting Toerisme Recreatie Oude IJsselstreek (STROIJ) plaatsgevonden waarin toeristische ondernemers binnen onze gemeente met elkaar inzetten op het versterken en ontwikkelen van toeristisch aanbod in de gemeente Oude IJsselstreek. Met de doorstart van de lokale VVV en de oprichting van het ondernemersplatform STROIJ is de lokale R&T-samenwerkingsstructuur versterkt. Hiermee is uitvoering gegeven aan een opgave die eveneens in de Beleidsnotitie T&R is opgenomen.
Ons rode loperbeleid voorziet in ondersteuning van ondernemers in deze sector en zij weten de weg steeds vaker te vinden.
Door de Regio-coördinator T&R is in 2020 gewerkt aan diverse opgaven zoals het actualiseren van de Verhalenbankjesroute, onze deelname in de Geluksgids Achterhoek en de oplevering van een nieuwe website VVV Oude IJsselstreek.

Het coronavirus en de effecten daarvan hebben het jaar 2020 voor een groot deel bepaald. Ook economisch. Hoewel we eind 2019 al de eerste tekenen van de economische impact zagen, heeft de langdurige impact van de coronacrisis geleid tot het Aanvalsplan Conjuncturele Schommelingen (Plan B) waarover eind 2020 met de gemeenteraad van gedachten gewisseld is. Daarmee volgen we internationale en landelijke trends, want we zien dat allerlei overheden zich inzetten om de economie op peil te houden en tegelijkertijd robuuster, innovatiever en duurzamer uit de crisis willen komen. Voor Oude IJsselstreek betekent dat we inzetten op vijf gebieden: industrie, bouw, zorg, toerisme en plattelandsontwikkeling. We verwachten dat daar een belangrijk deel van de toekomstige duurzame economie van de gemeente ligt. Dat draagt bij aan de brede welvaart. Het afgelopen jaar zagen we al een aantal positieve ontwikkelingen. Zo heeft het bedrijfsleven zich verenigd in een coöperatie die een huurcontract met ons aan is gegaan om de startup locatie SHII echt vorm te geven om zo innovatie binnen de smart industry te versnellen en startups aan de regio te binden. Daarnaast zijn we onder andere begonnen met het (proces tot het) toekomstbestendig maken van industrieterreinen, hebben we het voortouw genomen in de samenwerking met het Stadslab van Hogeschool Saxion (inclusief de bootcamp in de regio), opende de Technologie & Zorg Academie in het Civon Innovatiecentrum en zijn we lid geworden van coöperatie De Marke en participeren we in het project Toekomstbestendige Erven om de agrofood sector te steunen.
Voor een groot deel zijn de plannen met extra investeringen al in de Voorjaarsnota 2021 vervat en door de gemeenteraad vastgesteld, zij het dat de gemeenteraad met moties extra middelen aan toerisme en woningbouw heeft toegekend. Per additionele opgave zullen we daarover ook met de gemeenteraad van gedachten gaan wisselen.
Dat neemt niet weg, dat er grote verschillen tussen sectoren zijn. Een aantal sectoren hebben een goed jaar achter de rug, zoals bepaalde vormen van verblijfstoerisme, de bouwsector (inclusief de bouw- en tuincentra) en industriële bedrijven als Van Raam die in de finale van de Koning Willem I Prijs stond. Dat vertaalt zich ook in positieve (vooruitzichten op de) grondverkoop op de industrieterreinen. De vaststelling van het bestemmingsplan van Het VIP is een zeer positieve ontwikkeling. Bovendien laat de coronacrisis het belang van duurzaamheid en korte ketens zien. Wat dat betreft, loopt het project Zonnige Bedrijven Achterhoek goed: met de realisatie van ruim vijf hectare zon op dak komen we uit op twaalf hectare zon op dak en is de doelstelling van twintig hectare zon op dak binnen bereik. Daarmee dragen we bij aan de realisatie van het Akkoord van Groenlo. Maar er zijn ook sectoren die al economische schade hebben opgelopen. Dat is op hoofdlijnen te zien aan cijfers van bijvoorbeeld het CBS en het UWV, zij laten duidelijk zien welke sectoren het moeilijk hebben. De zwaarst getroffen sectoren zijn: sport, kunst en cultuur, (dag)recreatie, evenementensector, personenvervoer, fossiele energiesector, horeca en non-food detailhandel, met name schoenen- en kledingwinkels. Hoewel de impact sterk regionaal verschilt, zien we in onze gemeente dat de evenementensector geraakt is (denk aan Huntenpop), net zoals de (dag)recreatie, horeca en de non-food detailhandel. We hebben verder gedurende de coronacrisis veel contact gehad met zowel de industriële kringen IBOIJ en VIV als de OPFOIJ (de vijf ondernemersverengingen). Samen met hen hebben we gekeken naar wat mogelijk is om de economie en leefbaarheid op peil te houden, uiteraard wel binnen de coronamaatregelen. Denk aan het bieden van uitstel van belastingen voor ondernemers in de branches toerisme, de markt en detailhandel. Ook hebben we samen met de ondernemers binnen de coronamaatregelen actief gekeken naar het bieden van extra mogelijkheden voor terrassen voor de horeca in de zomer van 2020 en veilige winkelstraten in de grotere winkelcentra in de winter van 2020. Tot slot hebben we samen met de ondernemersverenigingen extra media-aandacht besteed aan de actie “koop lokaal” om de lokale ondernemers te steunen.
Verder hebben we, als opvolging van de werkzaamheden van Laborijn op dit vlak, een ondernemersloket bij Stoer BV geopend waar ondernemers een beroep kunnen doen op allerlei Rijksregelingen. Denk aan Rijksregelingen als de Tozo, Voor 2021 gaan we dat voortzetten en dan gaat het om regelingen als de Tozo en Tonk. Het doel is steeds om ondernemers zo snel en goed mogelijk te helpen. Als gemeente wijzen we ondernemers actief door naar dit loket.
Daarnaast hebben we veel gesproken met allerlei verschillende individuele ondernemers en bedrijfsbezoeken gebracht. Niet alleen zodat zij zich gehoord en gesterkt voelen, maar ook om samen met de ondernemers te kijken naar wat er wel kan binnen de coronamaatregelen. We horen van de ondernemers dat zij dit waarderen en de gemeente als partner zien, ook als we in 2021 naar versoepelingen toe gaan werken. Dat biedt perspectief.

In 2020 dienden we samen met de Wirtschaftsforderung Bocholt en de gemeenten Aalten, Winterswijk en Doetinchem een subsidieaanvraag in bij de Regio Achterhoek, voor het project GROS Regiodeal. "GROS " staat voor 'grensoverschrijdend ondernemen, werken en leren'. Doel van het project is verdere versterking van de grensoverschrijdende Economie en Arbeidsmarkt. In het project zijn de activiteiten van het Internationaal Netwerkbureau ondergebracht. De Regio Achterhoek keurde de aanvraag goed en het project ging op 1 juli van start. GROS organiseerde in 2020 vijf goedbezochte online seminars voor ondernemers, een digitale conferentie over waterstof, en een 'Talent Match Event' voor Nederlandse en Duitse ondernemers en studenten. De Matchmaker van het Internationaal Netwerkburo voerde vijf en zestig adviesgesprekken. We willen nauwer samen werken met de Nederlandse en Duitse buurgemeenten in het gebied van EUREGIO Rijn Waal. De banden met de gemeenten in het gebied zijn in 2020 verder aangehaald. In het kader van de samenwerking schreven we samen met Doetinchem en Montferland een reactie op de Strategienota van EUREGIO Rijn Waal. Vanwege corona stonden geplande bijeenkomsten en activiteiten sinds het tweede kwartaal van 2020 in de wacht. Oude IJsselstreek is in 2021 gastheer voor de jaarvergadering van de Ring van Europese IJzersteden. De voorbereidingen hiervoor zijn in 2020 begonnen en verlopen voorspoedig. Of deze vergadering in 2021 fysiek kan doorgaan is i.v.m. de corona situatie nog de vraag. Zo niet, dan wordt een digitaal symposium georganiseerd. Enkele activiteiten van de werkgroep IJzeren Ring worden doorgeschoven naar 2021, zoals het project afvalbakken maken, het project IJzerwijs, en het project Kunstwerk Ring met medewerking van het Technasium Almende Isala College.

In september ging de evaluatie van de Achterhoekse New Governance structuur van start. Zoals afgesproken gebeurt dit twee jaar na de oprichting van de Achterhoek Raad. Die begon in september 2018. De evaluatie loopt niet via de Achterhoek Raad, maar via de afzonderlijke gemeenteraden. De gemeenteraad van Oude IJsselstreek heeft hiervoor een subcommissie ingesteld, die namens de gemeenteraad van Oude IJsselstreek de input geeft voor de evaluatie. De evaluatie wordt uitgevoerd door Bureau Berenschot. De resultaten worden halverwege 2021 verwacht.
In 2020 kreeg de Regio Achterhoek het tweede gedeelte van de Regio Deal gelden van het Rijk. We maakten een concept overzicht van de plannen en projecten die in aanmerking kunnen komen voor subsidie in de tweede ronde. Niet alleen eigen initiatieven, maar ook projecten van anderen waarvoor we als gemeente cofinanciering willen leveren. Voor de economische ontwikkeling van Oude IJsselstreek belangrijke initiatieven zoals de doorontwikkeling van de Anton Tijdink Techniekopleidingen kregen met onze bestuurlijke steun subsidie uit de Regiodeal. Onze subsidieaanvraag voor de Heuvelstraat werd goed gekeurd. Ook de pilot Zelfredzaamheid Z Route waar onze gemeente aan meedoet kreeg subsidiegeld. We doen ook mee aan de projecten Smart Hub Industry Incubator (SHII) en Smart Business Centre +. In 2020 werd in de eerste ronde van de Regiodeal ons project GROS (grensoverschrijdend ondernemen, werken en leren) gehonoreerd.