Programma 1: De gemeente waar het goed wonen is

Stand van zaken

De basis van dit doel is het beleid vanuit de Klimaatagenda en de Visie op Landschap, Natuur en Groene Kernen. Van het totale uitvoeringsprogramma van deze visie heeft u via een memo de laatste stand van zaken ontvangen. Het Uitvoeringsprogramma loopt goed op schema. Dit jaar zijn vastgesteld: het Ecologisch berm- en watergangenbeheerplan en het Biodiversiteitsplan. 
Dit jaar werken we aan het Meerjarenplan Vergroenen en Klimaatadaptatie. Dit meerjarenplan heeft als doel klimaatadaptieve kernen te realiseren waar hitte en wateroverlast onder de streefwaarden blijft. Zo zorgen we voor een gezonde en prettige leefomgeving voor onze inwoners, nu en in de toekomst. Het is een volledig nieuw vakgebied, waarbij sinds enkele jaren wordt gewerkt aan data en modellen om deze (toekomstige) problematiek in kaart te brengen, de Klimaateffectenatlas. 

De eerste stappen om deze atlas om te vormen tot een meerjarenplan voor Oude IJsselstreek met werkproces en projectlocaties zijn gezet. Samen met DataLabGO worden de data geanalyseerd en potentiële locaties met knelpunten worden getoetst in de praktijk. Daarna is het nodig om prioriteiten te bepalen en combinaties te maken met onderhoudswerkzaamheden, waarna potentiële maatregelen om de knelpunten op te lossen kunnen worden geformuleerd. Dit vraagt veel maatwerk. De eerste stappen geven al veel inzichten maar dit meerjarenplan is een flinke puzzel.
Naast het meerjarenplan is een praktische start gemaakt met de locatie de Bongerd, een woonlocatie voor ouderen van Wonion en naastgelegen parkeerplaats Debbeshoek in Ulft. Het klimaatadaptieve ontwerp voor deze locatie in samenwerking met Wonion is in de maak. De eerste reacties van de bewoners zijn positief. De verwachting is dat in de tweede helft van 2023 gestart kan worden met de uitvoering. Van deze praktische aanpak leren we ook veel dat ons helpt bij het ontwikkelen van het meerjarenplan.

Stand van zaken

Voor de uitvoering van het klimaatakkoord heeft het Rijk budget vrij gemaakt voor extra (ambtelijke) capaciteit. Dit budget is vanaf 2023 beschikbaar tot 2030. Het geld kan een flinke impuls aan de uitvoering van het klimaatakkoord geven. Het geld is voor 2023 aangevraagd, maar nog niet ingezet. De middelen moeten binnen twee jaar worden ingezet. 

In het eerste trimester van 2023 is het derde Akkoord van Groenlo vastgesteld. De ambitie is om uiterlijk in 2050 energieneutraal te zijn. Er wordt gewerkt aan een regionale uitvoeringsagenda waarbij de doelen gekwantificeerd worden. De RES doelen voor de opwek van duurzame energie worden hierin meegenomen. In het nieuwe Akkoord van Groenlo nemen we meer tijd om energieneutraal te worden, vooral omdat de warmtetransitie (van het gas af gaan) niet voor 2030 gereed zal zijn. We zijn begonnen in twee dorpen (Varsseveld en Silvolde) om de warmtetransitie vorm te geven. Er zijn gesprekken met de inwoners en er wordt een DUP (dorpsuitvoeringsplan) gemaakt. 

Voor alle inwoners die hun woning willen verduurzamen (isolatie) zijn er inmiddels verschillende regelingen. Naast informatie en advies van het Energieloket Achterhoek zijn er leningen en subsidies voor woningeigenaren. De hoogte van de subsidie is afhankelijk van het inkomen: max. € 600 voor ieder inkomen, max. € 1500 voor een gezinsinkomen tot modaal en max. € 3000 voor mensen die energietoeslag hebben gehad. Er is tevens een programma in de maak voor woningen met een laag energielabel, dat zich richt op ontzorging, subsidies en leningen. Wonion is actief met verduurzamen van de woningvoorraad voor huurders.

De aanpak energiearmoede richt zich, naast de woningisolatie, vooral op kleine maatregelen en gedragsverandering. We zijn begonnen met energiecoaching en een witgoedregeling. De doelgroep bereiken is een uitdaging. Net als het vinden van voldoende energiecoaches.

Er zijn inmiddels vier omgevingsvergunningen voor zonnevelden afgegeven. Deze zonnevelden zijn nog niet gebouwd.  We blijven actief om zon op daken te promoten, vooral voor bedrijven. Achterhoek Onderneemt Duurzaam wordt afgerond. Er komt een nieuw regionaal centrum voor ondernemers (DOA) voor vragen rond verduurzaming van bedrijven.

Het burgerinitiatief BEOIJ heeft een succesvol energiefestival gehouden op 4 februari. Er waren bijna 1500 bezoekers. De dag had het thema "doe gewoon watt". BEOIJ heeft inmiddels een energiecoöperatie opgericht. Er zijn nog geen concrete projecten gerealiseerd.

Stand van zaken

Nieuwbouwprogramma
Het woningbouwprogramma voor Oude IJsselstreek is in 2021 vastgesteld op 2250 woningen tot en met 2030. We liggen op koers om de komende jaren fors meer woningen te bouwen. Er zit een groot aantal (bestemmings)plannen in de pen en het tempo gaat in de komende jaren verder omhoog. Zeker wanneer de uitleglocaties in ontwikkeling genomen worden.

Wel zien we voor het eerst sinds geruime tijd een afkoeling van de woningmarkt, deze zorgt ervoor dat de uitvoering van vergunde projecten door de ontwikkelaar in afwachting op betere tijden uitgesteld of zelfs afgesteld kunnen worden. Het zet mogelijk ook een rem op het indienen van nieuwe woningbouwplannen. Het is op dit moment onzeker hoe sterk de afkoeling zal zijn en hoelang deze zal aanhouden. Ondertussen zetten we alles op alles om onze woningbouwambitie in te vullen. 


Jaarlijks overzicht voortgang woningbouw t/m 31 december 2022. Bron: rapportage voortgang woningen 2022, d.d. 2 maart 2023. 

Nationale Woon- en Bouwagenda, Regionale Woonagenda en Woondeal
In maart 2022 is Nationale Woon- en Bouwagenda gelanceerd. Het Rijk herneemt hiermee deels de regie op volkshuisvesting en zal de komende jaren met aanvullende wetgeving komen. Deze maakt het mogelijk meer sturing te geven aan de woningmarkt. Dat het Rijk de regie deels herneemt is een positieve ontwikkeling. Het laat zien dat het tekort aan woningen een breed maatschappelijk probleem is en dat het maken van keuzes op nationaal, provinciaal en lokaal niveau nodig is. 
Het Rijk heeft met de provincies en gemeenten in de Woondeal afspraken over het woningbouwprogramma gemaakt. In de Woondeal Achterhoek is afgesproken dat er 8390 woningen gebouwd worden. Ruwweg in de verhouding 1/3 sociale huur, 1/3 betaalbare huur- en koop en 1/3 dure huur- en koop. Tegelijk met het proces van de Woondeal is de Regionale Woonagenda geactualiseerd, deze is begin dit jaar vastgesteld. Onze ambitie om 2250 woningen in Oude IJsselstreek te bouwen is daarin opgenomen. De uitleglocaties zijn als ‘agendaproject’ benoemd, omdat deze cruciaal zijn bij het invullen van onze ambitie. 
Een deel van de gewenste woningen, vooral in het goedkope en betaalbare segment, heeft een onrendabele top. Dat betekent dat deze zonder ondersteuning door het Rijk niet gebouwd zullen gaan worden. Een dekking hiervoor is er op dit moment nog niet. Dit geldt ook voor het tekort aan (ambtelijke) capaciteit, bereikbaarheid van de regio en stikstofdepositieruimte. Wij zijn hierover blijvend in gesprek met het Rijk en de provincie. 

Uitleglocaties 
Op de uitleglocaties is ruimte voor tussen de 1400 en 1850 woningen. In de zomer van 2022 is het locatiepaspoort voor De Tuit (Varsseveld-West) vastgesteld. Op basis daarvan is gestart met het stedenbouwkundig ontwerp, waarover we in gesprek zijn met eigenaren, de woningbouwcorporatie, omwonenden en andere belanghebbenden. Voor het woningbouwprogramma sluiten we zo veel mogelijke aan bij de verdeling uit de Woondeal. Ook zijn we begonnen met het bestemmingsplan en exploitatieplan. Wij willen nog dit jaar het (ontwerp)bestemmingsplan ter inzage leggen en daarmee de formele procedure starten. Daarnaast zijn we in januari eigenaar geworden van de eerste 3 hectare grond in het plangebied. In januari zijn we gestart met het locatiepaspoort voor Varsseveld-Noord, dat later dit jaar de basis is voor het stedenbouwkundig ontwerp. 

In maart 2022 heeft het college de startnotitie voor Lenteleven en Biezenakker vastgesteld. Medio september is de eerste informatieavond voor belangstellenden gehouden voor deze projecten. Eind januari en begin februari van 2023 zijn de concept locatiepaspoorten gepresenteerd. De avonden zijn onder grote belangstelling bezocht. Dit voorjaar starten we met de vertaling van het locatiepaspoort naar het stedenbouwkundig plan. De bewoners in het gebied zijn al volop betrokken in het gebied en in deze fase krijgen ook de omwonenden volop ruimte om mee te kijken en denken in de plannen. Dit wordt gewaardeerd en levert ons waardevolle input op. 

Flexwoningen
In december 2022 is het aangepaste kader vastgesteld en zijn de locaties bevestigd. De uitvraag aan potentiële ontwikkelaars voor de flexwoningen loopt op dit moment. Wij willen voor de zomer de beoordeling van de inschrijvingen afronden. De ontwikkelende partij kan na de zomer met de aanvraag voor de omgevingsvergunning aan de slag. Hiermee bieden we een oplossing voor de ergste woningnood voordat de productie van reguliere woningen goed op gang komt.   

Kleine Kernen Aanpak
Met provinciale subsidie is in 2020, 2021 en 2022 in zes van onze acht kleine kernen de woningbouwbehoefte in beeld gebracht en zijn locaties voor nieuwbouw aangewezen. De dorpsbelangenorganisaties zijn hierbij een belangrijke sturende kracht en de inwoners hebben zo veel invloed op welke woningen waar gebouwd gaan worden. Dit draagt bij aan de leefbaarheid in onze kleine kernen. De eerste woningen worden inmiddels gebouwd en van een aantal plannen loopt de planologische procedure. De provinciale subsidie is gestopt. De kleine kernen aanpak ervaren wij als waardevol. Deze willen wij eens per vijf jaar herhalen, hiervoor is budget opgenomen in de begroting. Eerst voeren wij samen met de dorpsbelangenorganisaties een evaluatie uit.  De evaluatie is nog niet gestart. Daarna kunnen we deze aanpak verder uitrollen in de kleine kernen waar deze nog niet heeft plaatsgevonden en op termijn een tweede tranche starten zodra de plannen uit de eerste tranche gerealiseerd zijn.   

Risico’s
Een tekort aan personeel geldt niet alleen voor de gemeente maar voor alle partners in de gehele bouwketen. Daarnaast is er schaarste als het gaat om duurzame grondstoffen en de aanhoudende inflatie speelt ons parten. We zullen daarom naast de reguliere woningbouw ook blijven zoeken naar innovatieve oplossingen zoals betaalbare bouwconcepten, modulaire bouw en flexwoningen.

De tolerantie ten opzichte van woningbouwplannen neemt af. Vrijwel iedereen onderschrijft nut en noodzaak van de bouw van nieuwe woningen. Toch ziet men vaak dat deze het liefst elders en/of op een andere manier gebouwd worden. Met het toenemen van het aantal woningbouwplannen dat in procedure gaat, zien we ook een toename van het aantal zienswijzen, bezwaren en/of beroepzaken. Het behandelen daarvan is tijdrovend en werkt vertragend.   

Stand van zaken

Landschapspark Oude IJssel
In het eerste kwartaal van 2023 is gewerkt aan het opstellen van een ontwikkelprogramma, waarin met name gekeken wordt naar de rol van de gemeente en te doorlopen processen. Tegelijkertijd zijn allerlei projecten en initiatieven ingezet of in behandeling. Denk hierbij aan de ontwikkeling van het zorgpark Warmse Water; het woonzorgpark van Zozijn aan de Oude IJsselweg. 

DRU- Industriepark
De externe procesregisseur heeft het feitelijke haalbaarheidsonderzoek afgerond. De besluitvorming of en hoe verder te gaan met de uitkomsten daarvan ligt momenteel bij de raad. Besluitvorming in de raad wordt afgewacht voordat we een volgende stap kunnen zetten.

Stand van zaken

Door het Rijk en de provincie wordt gewerkt aan nieuw beleid. Voor de opgaven in het landelijk gebied heeft het Rijk het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) opgesteld. De provincie is in 2022 gestart om voor Gelderland middels het programma Vitaal Gelders Landelijk Gebied (VLGG) een vertaalslag te maken van de nationale NPLG-opgaven (natuur, water en klimaat). In het VLGG worden afspraken gemaakt tussen het Rijk en de provincie. De provincie werkt aan het VLGG op basis van vijf uitgangspunten die in de Statenbrief van 15 november 2022 ter consultatie zijn vrijgegeven. In samenwerking met de regio Achterhoek is in april ’23 een gezamenlijke reactie gegeven op de vijf uitgangspunten voor het VLGG. Het VLGG met bijbehorende financieringsopgave moet medio 2023 door de provincie aan het Rijk worden aangeboden. 

Daarnaast werkt de provincie aan het opstellen van Regioarrangementen, waarin opgaven en bijbehorende (ruimtelijke) keuzes integraal worden uitgewerkt. Een onderdeel hiervan zijn de ontwikkelingen in het landelijk gebied. De provincie is hierover met alle gemeenten en het waterschap in gesprek om uiteindelijk afspraken te maken in een Regioarrangement Achterhoek. Het Regioarrangement is het gezamenlijk perspectief van Rijk, provincie, gemeenten en waterschappen op de opgaven voor de Achterhoek voor de komende 20 tot 30 jaar. Vanuit onze regio is aan de provincie verzocht om ondanks de hoge tijdsdruk aandacht te blijven houden voor voldoende input. 

In afwachting van de uitwerkingen op Rijks en provinciaal niveau gaan we opnieuw kijken naar de lokale aanpak en de rol van de gemeente binnen deze complexe opgave. Daarom is er nog geen financiële doorvertaling gemaakt van aanvullende maatregelen die wij lokaal kunnen bieden in onze 'gereedschapskist', naast de huidige instrumenten die we al bieden of nog gaan bieden (zoals het Landschapsfonds en het Uitnodigingskader Wonen in het buitengebied). 

Stand van zaken

De implementatie van het nieuwe VANG-beleid ligt behoorlijk op koers. De benodigde personele uitbreiding is gerealiseerd: de tweede afvalcoach en een ondersteuner van het Team Beheer zijn gestart. Er is nu meer toezicht op de kwaliteit van het gescheiden aangeboden PBD en GFT. Via de Scheidzooi-campagne is op de gemeentepagina en sociale mediakanalen van de gemeente extra aandacht voor het goed scheiden van de verschillende grondstoffen.

De voorbereidingen voor de introductie van een tarief voor het per keer aanbieden van restafval per 1 januari 2024 zijn in volle gang. De registratie raakt op orde en de eerste denkrichting voor de nieuwe tarieven stond centraal op een werkbijeenkomst van de raadscommissie FL op 6 april. Besluitvorming over de hoogte van de tarieven is voorzien in de raadsvergadering van september.

De campagne over alle wijzigingen is in voorbereiding. Verder is het plan klaar voor de introductie van het gescheiden ophalen van GFT+etensresten bij de adressen waar dit nog niet mogelijk was (gestapelde bouw). Start is voorzien in het najaar. De containers hiervoor worden binnenkort gekocht. Ook voor wijzigingen voor maatwerkadressen ligt een plan klaar.

Eén van de maatregelen uit het nieuwe VANG-beleid is dat in 2024 of in 2025 het GFT in de zomer vaker wordt opgehaald en PBD structureel vaker. Als gevolg van de huidige krapte op de arbeidsmarkt en alle ontwikkelingen op het PBD-dossier (statiegeld en vervuiling), is inmiddels duidelijk dat meer ophaalrondes in 2024 niet haalbaar zijn. We hopen dit in 2025 te kunnen realiseren. 

Stand van zaken

Het regionale ontwikkelperspectief waartoe in het kader van de Omgevingsagenda Oost een aanzet is gegeven, wordt momenteel verder uitgewerkt tot het Ruimtelijk Perspectief Achterhoek (RPA). Het RPA gebruiken we als input in het Regioarrangement voor de Achterhoek waaraan de provincie werkt. Op dit moment bestaat geen eenduidig beeld hoe concreet de Gelderse regioarrangementen eruit gaan zien. Duidelijk is wel dat de arrangement uitwerkingen van alle regio's met elkaar een beeld op hoofdlijnen geven voor welke functies waar in Gelderland ruimte wordt geboden.

Momenteel werkt de provincie Gelderland bovendien aan het opstellen van het uitvoeringsprogramma Vitaal Landelijk Gebied Gelderland (VLGG). Dit met het doel om de Gelderse uitvoeringsopgaven in het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied in beeld te brengen en hieraan uitvoeringsmiddelen te labelen.

Waar het Regioarrangement met name een ruimtelijk beeld op hoofdlijnen schetst en het VLGG een programmerend karakter heeft, biedt de EO Weijers prijsvraag ons de mogelijkheid om een innovatief en inspirerend toekomstbeeld te schetsen voor onze Regio.

Op 3 april is de Achterhoekraad bijgepraat over het verloop van bovenstaande processen die conform de huidige planning allemaal in 2023 moeten zijn afgerond.