Programma 1: De gemeente waar het goed wonen is

Stand van zaken

De basis van dit doel is het beleid vanuit de Klimaatagenda en de Visie op Landschap, Natuur en Groene Kernen. Het uitvoeringsprogramma van de visie loopt goed op schema. Dit jaar zijn vastgesteld: het Ecologisch berm- en watergangenbeheerplan en het Biodiversiteitsplan. Daarnaast zijn de subsidie voor aanleg van landschap voor inwoners en het landschapsfonds voor agrarische bedrijven succesvol en krijgen deze waardering van onze inwoners.

Dit jaar werken we aan het Meerjarenplan Vergroenen en Klimaatadaptatie. Dit meerjarenplan heeft als doel klimaatadaptieve kernen te realiseren waar hitte en wateroverlast onder de streefwaarden blijft. Zo zorgen we voor een gezonde en prettige leefomgeving voor onze inwoners, nu en in de toekomst. Het is een volledig nieuw vakgebied, waarbij sinds enkele jaren wordt gewerkt aan data en modellen om deze (toekomstige) problematiek in kaart te brengen, de Klimaateffectenatlas. 

De eerste stappen om deze atlas om te vormen tot een meerjarenplan voor Oude IJsselstreek met werkproces en projectlocaties zijn gezet. Samen met DataLabGO worden de data geanalyseerd en potentiële locaties met knelpunten worden getoetst in de praktijk. Daarna is het nodig om prioriteiten te bepalen en combinaties te maken met bijvoorbeeld onderhoudswerkzaamheden, waarna potentiële maatregelen om de knelpunten op te lossen kunnen worden geformuleerd. Dit vraagt veel maatwerk. De eerste stappen geven al veel inzichten maar dit meerjarenplan is een flinke puzzel. We verwachting dit werkproces met streefwaarden en plan van aanpak in kwartaal 1 van 2024 aan te kunnen bieden voor besluitvorming. Daarna kan het daadwerkelijke werk met projectlocaties per kern als structureel vakgebied beginnen.

Naast het meerjarenplan is een praktische start gemaakt met de locatie de Bongerd, een woonlocatie van Wonion waar voornamelijk ouderen wonen. De locatie van de parkeerplaats aan de Debbeshoek in Ulft maakt geen onderdeel meer uit van deze klimaatadaptieve ontwikkeling, dit is onderdeel van de ontwikkeling Wesenthorst. Voor woonlocatie de Bongerd is het  klimaatadaptieve ontwerp in samenwerking met Wonion en de bewoners afgerond. De bewoners van de woonlocatie zijn positief. De verwachting is dat eind 2023 de aanbesteding voor het werk wordt afgerond. De uitvoering start dan begin 2024. Van deze praktische aanpak leren we veel dat ons helpt bij het ontwikkelen van het meerjarenplan.

Stand van zaken

Voor de uitvoering van het klimaatakkoord heeft het Rijk budget vrij gemaakt voor extra (ambtelijke) capaciteit. Dit budget is vanaf 2023 beschikbaar tot 2030. Het geld kan een flinke impuls aan de uitvoering van het klimaatakkoord geven. Het budget - het betreft SPUK middelen - voor de eerste drie jaar is ruim twee miljoen euro en inmiddels toegekend. We gebruiken het budget om de komende jaren meer capaciteit in te zetten op de diverse thema's voor de energietransitie. Het gaat om de inhuur van mensen via adviesbureau's, zzp-ers en het vergroten van de ambtelijke capaciteit. Zo zijn inmiddels twee inwonersadviseurs Verduurzaming gestart. 

In het eerste trimester van 2023 is het derde Akkoord van Groenlo vastgesteld. De ambitie is om uiterlijk in 2050 energieneutraal te zijn. Er wordt gewerkt aan een nieuwe regionale uitvoeringsagenda waarbij de doelen gekwantificeerd worden. De RES doelen voor de opwek van duurzame energie worden hierin meegenomen. De RES monitor (stand van zaken na 2 jaar) en de herijking van de RES komen in het eerste  kwartaal 2024.  In het nieuwe Akkoord van Groenlo nemen we meer tijd om energieneutraal te worden, vooral omdat de warmtetransitie (van het gas af gaan) niet voor 2030 gereed zal zijn. Voor het aardgasvrij(klaar) worden ligt de focus op twee dorpen (Varsseveld en Silvolde). Er zijn gesprekken met de inwoners en er wordt een DUP (dorpsuitvoeringsplan) gemaakt.

Voor álle inwoners die hun (eigen)woning willen verduurzamen (isolatie van de schil) zijn subsidies en leningen beschikbaar. De hoogte van de subsidie is afhankelijk van het inkomen: max. € 600 voor inkomens boven modaal, max. € 1500 voor een gezinsinkomen tot modaal en max. € 3000 voor mensen die energietoeslag hebben gehad. Onafhankelijke informatie en advies kan door iedereen ingewonnen worden bij het Energieloket Achterhoek.

Daarnaast is vanuit het Rijk geld vrijgemaakt voor een meerjarig isolatieprogramma (NIP/ actielijn 1) voor alle particuliere woningen met een energielabel D, E , F en G.  Uit dit programma krijgen we een eerste tranche van ongeveer € 1.3 miljoen voor de verduurzaming van 883 woningen. Het bedrag is bedoeld voor de maatregelen zelf en niet voor het proces. De komende jaren komt er nog een tweede en een derde tranche met bijbehorend budget. Het bedrag is voornamelijk bedoeld voor de verduurzamingsmaatregelen. Dit programma gaan we, regionaal, samen met het Energieloket Achterhoek  uitvoeren. Voor woningcoöperaties zijn aparte afspraken gemaakt (NIP/ actielijn 2).

Er is rijksbudget beschikbaar voor de aanpak energiearmoede. De gemeentelijke aanpak richt zich op gedragsverandering en inzicht door energiecoaching,  het aanbrengen van kleine energiebesparende maatregelen (fix-brigade),  vervangen oud witgoed (witgoedregeling) en woningisolatie bij voor woningeigenaren (subsidie). Er wordt onderzocht hoe de aanpak voor energiearmoede structureel en regionaal georganiseerd kan worden.  De doelgroep bereiken is een uitdaging. Net als het vinden van voldoende energiecoaches.

Er zijn inmiddels vier omgevingsvergunningen voor zonnevelden afgegeven. Twee zonnevelden, te weten Havebos en het Laar, worden in 2023 gebouwd.  We blijven actief om zon op daken te promoten, vooral voor bedrijven.  Achterhoek Onderneemt Duurzaam is afgerond. Hiervoor in de plaats is het Duurzaam Ondernemerscentrum Achterhoek (DOA).  Het DOA is een aanspreekpunt voor ondernemers voor vragen, begeleiding en ondersteuning m.b.t. energie en circulariteit. Ook de Agem is bereikbaar voor ondernemers.

Het burgerinitiatief BEOIJ heeft een energiecoöperatie opgericht. Er zijn nog geen concrete projecten gerealiseerd. 

Tot slot is de structuur van AGEM Holding veranderd. De onderdelen van Agem zijn nu: Achterhoek Energieloket BV, Agem Gemeentelijke Energie BV, coöperatie streekenergie, Agem Energie Experts BV (incl. Agem ontwikkeling BV en Agem levering BV).

Stand van zaken

Nieuwbouwprogramma
Het woningbouwprogramma voor Oude IJsselstreek is in 2021 vastgesteld op 2250 woningen tot en met 2030. We liggen op koers om de komende jaren fors meer woningen te bouwen. Er zit een groot aantal (bestemmings)plannen in de pen en het tempo gaat in de komende jaren verder omhoog. Zeker wanneer de uitleglocaties in ontwikkeling genomen worden.

Wel zien we voor het eerst sinds geruime tijd een afkoeling van de woningmarkt, deze zorgt ervoor dat de uitvoering van vergunde projecten door de ontwikkelaar in afwachting op betere tijden uitgesteld of zelfs afgesteld kunnen worden. Het zet mogelijk ook een rem op het indienen van nieuwe woningbouwplannen. Het is op dit moment onzeker hoe sterk de afkoeling zal zijn en hoelang deze zal aanhouden. Ondertussen zetten we alles op alles om tegen het momentum in, onze productie op te voeren en zo de woningbouwambitie in te vullen. 


Jaarlijks overzicht voortgang woningbouw t/m 31 december 2022. Bron: rapportage voortgang woningen 2022, d.d. 2 maart 2023. 

Nationale Woon- en Bouwagenda, Regionale Woonagenda en Woondeal
In maart 2022 is Nationale Woon- en Bouwagenda gelanceerd. Het Rijk herneemt hiermee deels de regie op volkshuisvesting en zal de komende jaren met aanvullende wetgeving komen. Deze maakt het mogelijk meer sturing te geven aan de woningmarkt. Dat het Rijk de regie deels herneemt is een positieve ontwikkeling. Het laat zien dat het tekort aan woningen een breed maatschappelijk probleem is en dat het maken van keuzes op nationaal, provinciaal en lokaal niveau nodig is. 
Het Rijk heeft met de provincies en gemeenten in de Woondeal afspraken over het woningbouwprogramma gemaakt. In de Woondeal Achterhoek is afgesproken dat er 8390 woningen gebouwd worden. Ruwweg in de verhouding 1/3 sociale huur, 1/3 betaalbare huur- en koop en 1/3 dure huur- en koop. Tegelijk met het proces van de Woondeal is de Regionale Woonagenda geactualiseerd, deze is begin dit jaar vastgesteld. Onze ambitie om 2250 woningen in Oude IJsselstreek te bouwen is daarin opgenomen. De uitleglocaties zijn als ‘agendaproject’ benoemd, omdat deze cruciaal zijn bij het invullen van onze ambitie. 
Een deel van de gewenste woningen, vooral in het goedkope en betaalbare segment, heeft een onrendabele top. Dat betekent dat deze zonder ondersteuning door het Rijk niet gebouwd zullen gaan worden. Een dekking hiervoor is er op dit moment nog niet. Dit geldt ook voor het tekort aan (ambtelijke) capaciteit, bereikbaarheid van de regio en stikstofdepositieruimte. Wij zijn hierover blijvend in gesprek met het Rijk en de provincie. Voor de uitleglocatie de Tuit is een aanvraag voor de zesde tranche van de Woningbouwimpuls (WBI) in voorbereiding. Via de WBI levert het Rijk een bijdrage aan het publieke tekort in woningbouwplannen. Daarnaast houden wij de regeling voor de Startbouwimpuls (SBI) die nu door Rijk ontwikkeld wordt, goed in de gaten. Als deze voor ons kansen biedt zullen wij hiervoor een aanvraag indienen. Met de val van het kabinet is voortzetting van de WBI en andere ondersteuning vanuit het Rijk onzeker geworden.

Uitleglocaties 
Op de uitleglocaties is ruimte voor tussen de 1400 en 1850 woningen. In de zomer van 2022 is het locatiepaspoort voor De Tuit (Varsseveld-West) vastgesteld. Inmiddels is het definitieve stedenbouwkundig ontwerp nagenoeg gereed. Voor het woningbouwprogramma sluiten we zo veel mogelijke aan bij de verdeling uit de Woondeal. Ook zijn we begonnen met het bestemmingsplan en exploitatieplan. Wij leggen nog dit jaar het (ontwerp)bestemmingsplan ter inzage en starten daarmee de formele procedure starten. Daarnaast zijn we in januari eigenaar geworden van de eerste 3 hectare grond in het plangebied. In januari zijn we gestart met het locatiepaspoort voor Varsseveld-Noord, dat later dit jaar de basis is voor het stedenbouwkundig ontwerp. 

Ook voor de uitleglocaties Lenteleven en Biezenakker vordert het maken van de stedenbouwkundige ontwerp gestaag. Wij betrekken daarbij net als in het Varsseveldse de bewoners van het plangebied, de omwonenden en ook de woningzoekenden. Dit levert ons waardevolle input op. 

Flexwoningen
Eind 2022 is het aangepaste kader vastgesteld en zijn de locaties bevestigd. De uitvraag aan potentiële ontwikkelaars voor de flexwoningen is afgerond. Eind augustus is het contract met de ontwikkelende partij getekend. Deze start binnenkort met het participatietraject, daarna volgt de aanvraag voor de omgevingsvergunning. Hiermee bieden we een oplossing voor de ergste woningnood voordat de productie van reguliere woningen goed op gang komt.   

Kleine Kernen Aanpak
Met provinciale subsidie is in 2020, 2021 en 2022 in zes van onze acht kleine kernen de woningbouwbehoefte in beeld gebracht en zijn locaties voor nieuwbouw aangewezen. De dorpsbelangenorganisaties zijn hierbij een belangrijke sturende kracht en de inwoners hebben zo veel invloed op welke woningen waar gebouwd gaan worden. Dit draagt bij aan de leefbaarheid in onze kleine kernen. De eerste woningen worden inmiddels gebouwd en van een aantal plannen loopt de planologische procedure. De provinciale subsidie is gestopt. De kleine kernen aanpak ervaren wij als waardevol. Deze willen wij eens per vijf jaar herhalen, hiervoor is budget opgenomen in de begroting. Momenteel voeren wij samen met de dorpsbelangenorganisaties een evaluatie uit. Daarna kunnen we deze aanpak verder uitrollen in de kleine kernen waar deze nog niet heeft plaatsgevonden en op termijn een tweede tranche starten zodra de plannen uit de eerste tranche gerealiseerd zijn.   

Risico’s
Een tekort aan personeel geldt niet alleen voor de gemeente maar voor alle partners in de gehele bouwketen. Daarnaast is er schaarste als het gaat om duurzame grondstoffen en de aanhoudende inflatie speelt ons parten. We zullen daarom naast de reguliere woningbouw ook blijven zoeken naar innovatieve oplossingen zoals betaalbare bouwconcepten, modulaire bouw en flexwoningen.

De tolerantie ten opzichte van woningbouwplannen neemt af. Vrijwel iedereen onderschrijft nut en noodzaak van de bouw van nieuwe woningen. Toch ziet men vaak dat deze het liefst elders en/of op een andere manier gebouwd worden. Met het toenemen van het aantal woningbouwplannen dat in procedure gaat, zien we ook een toename van het aantal zienswijzen, bezwaren en/of beroepzaken. Het behandelen daarvan is tijdrovend en werkt vertragend.   

Stand van zaken

Landschapspark Oude IJssel
In het eerste kwartaal van 2023 is gewerkt aan het opstellen van een ontwikkelprogramma, waarin met name gekeken wordt naar de rol van de gemeente en te doorlopen processen. Tegelijkertijd zijn allerlei projecten en initiatieven ingezet of in behandeling. Denk hierbij aan de ontwikkeling van het zorgpark Warmse Water; het woonzorgpark van Zozijn aan de Oude IJsselweg. 

DRU- Industriepark
In 2021 is gestart met een haalbaarheidsonderzoek voor de doorontwikkeling van het DRU-Industriepark. Het haalbaarheidsonderzoek is eind 2022 afgerond en de resultaten zijn gedeeld met het college en de raad.  De raad heeft er mee ingestemd het haalbaarheidsonderzoek verder uit te diepen en te komen tot scenario's met een plan van aanpak en de daarbij horende financiële gevolgen. Om het dat proces gestructureerd te laten verlopen wordt ingezet op een projectleider om dit te begeleiden.

Stand van zaken

Voor het maken van het Lokaal Programma Vitaal Buitengebied zijn wij voor een belangrijk deel afhankelijk van beleid en regelingen van het Rijk en provincie Gelderland. Nu het kabinet is gevallen en er nieuwe verkiezingen komen is nog onduidelijk hoe het Nationaal Programma Landelijk Gebied verder vorm krijgt. Daarnaast heeft de provincie Gelderland vanwege de provinciale verkiezingen, met als gevolg daarvan de gewijzigde samenstelling van het college van Gedeputeerde Staten, het  proces voor het Vitaal Landelijk Gebied Gelderland (VLGG) opgedeeld in 2 fases.

Fase 1 liep tot 1 juli 2023. Fase 1 is door de provincie afgerond met het indienen van het Gebiedsplan Gelderland aan het Rijk. Dit plan was een wettelijke verplichting vanuit de Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn) en geeft aan welke maatregelen de provincie gaat nemen om stikstofreductie te realiseren. Daarnaast zijn in fase 1 de vijf uitgangspunten vastgesteld voor de uitwerking van het gebiedsprogramma VLGG (hierover bent u op dd. 25 mei 2023 geïnformeerd via: 23-102a en 23-102b).

Verder heeft de provincie adviezen gevraagd over thematische doelen (bouwstenen voor het VLGG). Het gaat om externe adviezen voor de landbouw, natuurverbetering, stikstofreductie, klimaat(-adaptatie) en waterkwaliteit. Deze externe adviezen gebruikt de provincie voor fase 2, het uitwerken van het volledige gebiedsprogramma VLGG. Fase 2 is gestart per 1 juli 2023 en de afronding hiervan is voorzien in kwartaal één van 2024. Als gemeente Oude IJsselstreek leveren we onze input ook weer in fase 2 aan de provincie. Daarnaast kunnen we deze adviezen ook gebruiken als input voor ons eigen Lokaal Programma Vitaal Buitengebied. Door zowel de veranderingen naar aanleiding van de verkiezingen bij de provincie als de landelijke verkiezingen die in november gepland staan is er veel nog onduidelijk voor het maken van ons lokale programma. Voor het lokale programma werken we aan een overzicht van beleid en regelingen van andere overheden. Daar kunnen we voor Oude IJsselstreek kansen en opgaven uit definiëren.

Dit doen we samen met onze partner WATEA die tot nu toe 174 gesprekken heeft gevoerd met bewoners van het buitengebied. Naar aanleiding van de  gevoerde gesprekken en de signalen die via erfbegeleiders binnenkomen, wordt nu de volgende fase van het WATEA project vormgegeven. De insteek van deze vervolgfase is om de vragen die er zijn een goed vervolg te geven. Vragen die zijn opgehaald gaan o.a. over bedrijfsopvolging, financiën, sociale zekerheid, gezondheid en stoppen van het bedrijf. WATEA heeft samen met de betrokken gemeenten hiervoor een bijeenkomst georganiseerd en is bezig om een plan van aanpak te maken. Dit plan van aanpak zal de basis vormen van de vervolgfase van het WATEA project. Daarnaast is met een nieuw bestuur ook weer een vervolg geven aan de Plattelandsraad, hierin staat kennisdeling centraal. 

Vanwege de vertragingen in het landelijke en provinciale traject is er nog geen financiële doorvertaling gemaakt van extra aanvullende maatregelen die wij lokaal kunnen bieden in onze 'gereedschapskist'. Wel werken we aan aanvullende maatregelen waarbij we niet afhankelijk zijn van andere overheden zoals het Landschapsfonds voor onze agrarische ondernemers. Daarnaast is het nieuwe Uitnodigingskader Wonen Buitengebied in concept klaar en ligt voor inwoners ter inzage. Dit nieuwe beleid wordt waarschijnlijk eind 2023 vastgesteld en biedt agrarische ondernemers een optie om overbodige agrarische bebouwing te transformeren naar woningen.

Conform de toezegging van 25 mei 2023 (via 23-102a) gaan we u  op 15 november bijpraten over de stand van zaken rondom het VLGG en het Lokaal Programma Vitaal Buitengebied.

De ontwikkelingen in het landelijke gebied zijn ook onderdeel van de regioarrangementen waaraan de provincie werkt. De eerste versie van het regioarrangement Achterhoek is gereed. Nadere informatie en besluitvorming hierover van u als raad staat gepland voor uw vergaderingen in september en oktober 2023.

Stand van zaken

De implementatie van het nieuwe VANG-beleid ligt behoorlijk op koers. De benodigde personele uitbreiding, waaronder de tweede afvalcoach, is gerealiseerd. Er is nu meer toezicht op de kwaliteit van het gescheiden aangeboden PBD en GFT. Via de Scheidzooi-campagne is op de gemeentepagina en sociale mediakanalen van de gemeente extra aandacht voor het goed scheiden van de verschillende grondstoffen. 

De voorbereidingen voor de introductie van een tarief voor het per keer aanbieden van restafval per 1 januari 2024 zijn in volle gang. De registratie raakt op orde en de nieuwe tarieven voor 2024 zijn ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. Besluitvorming is voorzien in de raadsvergadering van september. 

De campagne over alle wijzigingen is in voorbereiding. Verder is het plan klaar voor de introductie van het gescheiden ophalen van GFT+etensresten bij de adressen waar dit nog niet mogelijk was (gestapelde bouw). Deze gaat bij twee complexen eind augustus van start en bij de overige adressen vanaf eind oktober. De containers hiervoor zijn gekocht. Ook voor wijzigingen voor maatwerkadressen ligt een plan klaar, dat vanaf het najaar gefaseerd wordt uitgevoerd.

Eén van de maatregelen uit het nieuwe VANG-beleid is dat in 2024 of in 2025 het GFT in de zomer vaker wordt opgehaald en PBD structureel vaker. Als gevolg van de huidige krapte op de arbeidsmarkt en alle ontwikkelingen op het PBD-dossier (statiegeld en vervuiling), is inmiddels duidelijk dat meer ophaalrondes in 2024 niet haalbaar zijn. We hopen dit in 2025 te kunnen realiseren.

Stand van zaken

De Achterhoekse inzet was er tot dusverre op gericht om het regionale ontwikkelperspectief waartoe in het kader van de Omgevingsagenda Oost een aanzet is gegeven, uit te werken tot het Ruimtelijk Perspectief Achterhoek (RPA). Dit proces loopt weliswaar, maar parallel hieraan werkt de provincie momenteel in opdracht van het Rijk aan het opstellen van een Ruimtelijk voorstel waarin op hoofdlijnen wordt aangegeven voor welke functies waar in Gelderland ruimte wordt gevraagd en geboden. De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) wordt op basis van de door de provincies aangeleverde Ruimtelijke voorstellen geactualiseerd tot een NOVEX.

In de Gelderse Regioarrangementen waaraan de afgelopen tijd onder regie van de provincie is gewerkt, is een samenvattend overzicht opgenomen van de bestaande beleidsopgaven per Regio en is benoemd op welke onderdelen op de middellange en lange termijn inzet benodigd is. Het Regioarrangement voor de Achterhoek en voor andere Gelderse regio's is in concept gereed en wordt binnenkort door de provincie voor een consultatieronde vrijgegeven.