Programma 1: De gemeente waar het goed wonen is

Mobiliteitsplan
Na een uitgebreide inventarisatie van de huidige situatie zijn onder andere de verwachte ontwikkelingen en knelpunten met betrekking tot mobiliteit binnen onze gemeente in beeld gebracht. Dit deden we onder andere met uitgebreide participatie: inwoners, belangengroepen, buurgemeentes, gemeenteraad en interne afstemming met andere relevante vakgebieden. Het ‘Mobiliteitsplan Oude IJsselstreek 2025-2040’ bestaat uit een gedragen visie, vertaald naar een aantal ambities en een onderbouwd pakket met circa 50 maatregelen. Besluitvorming over het plan volgt in de eerste helft van 2025.

N18
De Achterhoekraad stemde december 2023 in met een aanvaardbaar alternatief voor de inrichting van een veilige N18 met een verbeterde doorstroming.  Vervolgens is op initiatief van de Regio Achterhoek in 2024 in samenwerking met Rijkswaterstaat, provincie en aanliggende gemeenten gestart met een N18-Corridoruitwerking. Dit moet leiden tot een goed onderbouwde meerjarige gebiedsinvesteringsagenda. Daarnaast zijn we in 2024 gestart met de uitwerking van een aantal concrete N18-knelpunten, zoals de aansluitingen bij de Lichtenvoordseweg en de Radstake.

Verbeteren fietsmobiliteit 
Op basis van het provinciale en regionale mobiliteitsbeleid heeft de Regio voor vier zogenaamde “Doorfietsroutes” een tracéverkenning uitgevoerd, waaronder voor de trajecten Doetinchem-Groenlo (via Varsseveld) en Dieren-Gendringen. Het Rijk heeft in 2024 aan de Regio Achterhoek een Regiodealbijdrage beschikbaar gesteld. Eén van de opgaven hiervoor is verbetering van de hoofdfietsinfrastructuur.

Doorontwikkeling van station Varsseveld tot ov-HUB
Een snelle busverbinding Varsseveld-Enschede via de N18 is één van de OV-impulsen die in 2024 de provincie in de markt aangeboden nieuwe OV-concessie is opgenomen. In lijn hiermee is de opgave geprioriteerd om station Varsseveld door te ontwikkelen tot een regionale multimodale OV-Hub. Daarnaast is in 2024 gestart met voorbereidingen voor het verbeteren van de busroute door Varsseveld (meer comfort, minder oponthoud). Binnen de planvorming van de nieuwe woonwijk De Tuit werken we aan een goede fietsverbinding naar station Varsseveld.
Ook de verbetering van publieke mobiliteit is één van de opgaven waarvoor het Rijk in 2024 aan de Regio Achterhoek een Regiodealbijdrage beschikbaar heeft gesteld.  

Een verkeersveilige oplossing voor de oversteek over de N317 ter hoogte van de Oude IJsselweg 
In samenwerking met de provincie Gelderland is een proef gedaan om gemotoriseerd verkeer te ontmoedigen. En gebruik te maken van de aansluitende zijwegen van het kruispunt. De proef is gedaan in de periode 16 juli 2024 – 30 november 2024. De proef wordt in overleg met de provincie en de buurgemeenten geëvalueerd. Ook betrekken we de inbreng van deskundigen zoals een verkeersveiligheidsauditor, de politie en Veilig Verkeer Nederland (VVN).

Uitbreiding van de laadinfrastructuur voor elektrisch rijden
Het plaatsen van de laadpalen volgens de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) loopt. De gemeente keurt de locaties goed en zorgt voor een verkeersbesluit. De uitvoering ligt bij Vattenfall voor de plaatsing van de laadpaal en bij Liander voor de realisatie van een netaansluiting.  Op sommige locaties duurt het aanvragen van een netaansluiting langer dan gebruikelijk. Hierdoor kan bij de plaatsing van de laadpalen wel vertraging ontstaan. De Laadvisie evalueren we in 2025.

Invoering tarief voor aanbieding restafval
De invoering van het tarief voor het aanbod van restafval is zonder noemenswaardige problemen verlopen. In april 2024 is de gemeenteraad geïnformeerd via een memo over de ervaringen in het eerste kwartaal na invoering. Hieruit blijkt dat er al veel minder restafval (35 kg per persoon minder) is aangeboden en meer grondstoffen dan in voorgaande jaren. De cijfers en ervaringen over de eerste drie kwartalen hebben we in oktober 2024 gedeeld met de raad.

Tijdelijk uitbreiden handhavingscapaciteit rondom invoering tarief op restafval
Rondom de invoering van het tarief op restafval is in de eerste maanden van 2024 extra handhavingscapaciteit ingezet. Dit is gedaan om een toename in afvaldump, zwerfafval en bijplaatsingen te voorkomen. Inmiddels is de personele inzet voor handhaving weer terug op het oude niveau.

Verbieden ongeadresseerde folders
De Ja sticker en het verbod op ongevraagde ongeadresseerde folders zijn ingevoerd op 1 juli 2024. We hebben inwoners hierover meerdere malen actief geïnformeerd via gemeentelijke communicatiekanalen. Eind juni plaatsten we een advertentie op de voorpagina’s van de Gelderse Post en Ulftse Krant. Zo heeft elke inwoner kennis kunnen nemen van de veranderingen. We hebben de ondernemersverenigingen, bezorgers en huis-aan-huisbladen eerder geïnformeerd, namelijk in het eerste kwartaal van 2024.

Invoeren brengmogelijkheid snoeiafval
In 2024 konden inwoners hun snoeiafval op 6 zaterdagochtenden per jaar naar de gemeentewerf brengen. Doel is de hoeveelheid tuinafval in het restafval te verminderen. Elke keer mochten we ongeveer 50 inwoners verwelkomen op de werf.

Voorlichtingscampagnes
De focus van de voorlichtingscampagne over het tarief voor restafval lag in het najaar van 2023. We hebben naar elk adres een brief met een folder gestuurd. De campagne was te vinden op verschillende kanalen. In de eerste helft van 2024 hebben we vooral de Scheidzooipagina’s in het Gemeentenieuws (Gelderse Post) en de sociale media ingezet. Om inwoners te stimuleren afval te scheiden en te informeren over veranderingen.

Het goede voorbeeld
Op het gemeentehuis en de gemeentewerf blijven medewerkers hun best doen om het afval goed te scheiden. Zo hebben we afscheid genomen van de wegwerpbekers.

Promoten gebruik wasbare luiers 
Vanaf 1 november 2024 krijgen alle ouders die de geboorte van hun kindje aangeven, zowel in onze eigen gemeente als in Doetinchem (geboorten in het Slingeland ziekenhuis) een cadeaubon voor een kennismakingspakket met wasbare luiers. Dit doen we in samenwerking met de Branchevereniging Wasbare Luiers.  Er zijn al diverse pakketten besteld. 

In 2021 is de woningbouwambitie tot 2030 op 2250 woningen gezet. In 2023 zijn daarvan binnen de Woondeal die met het Rijk en provincie is afgesloten 1500 woningen opgenomen. De netto toevoeging aan de woningvoorraad schommelt de afgelopen jaren rond de 100. Dit is minder dan we graag zouden willen realiseren. En minder dan nodig is om het tekort aan woningen snel in te lopen. Belangrijkste reden hiervoor is dat er vrijwel geen harde plancapaciteit (locaties waar direct gebouwd kan worden) was.
Planvorming voor nieuwe woningbouwlocaties vergt tijd en loopt in sommige gevallen vertraging op. In een toenemend aantal gevallen wordt de vertraging veroorzaakt omdat er tegen geprocedeerd wordt. Vrijwel iedereen erkent de noodzaak voor woningbouw, maar ziet dit vaak liever niet in zijn of haar spreekwoordelijke achtertuin gebeuren. Ook is het niet langer vanzelfsprekend dat een woning direct op het energienet kan worden aangesloten. 

Qua planvorming liggen we op koers. Wat betreft de realisatie dus nog niet. De afgelopen tijd is een fors aantal omgevingsplannen vastgesteld. Dit zal de komende tijd doorzetten. Daarmee mogen we verwachten dat het aantal woningen dat jaarlijks gebouwd wordt omhoog zal gaan. We zijn hiervoor voor een belangrijk deel aangewezen op de vijf uitleglocaties. Op deze locaties kan een fors aantal woningen gebouwd worden. Deze locaties gaan de komende jaren parallel lopen aan kleinere woningbouwlocaties van de corporatie en particulieren. De komende tijd is het van belang de ingezette lijn consistent door te zetten en ervoor te zorgen dat plannen van papier omgezet worden naar daadwerkelijk bouwen. 

In juni 2024 is het ontwikkelprogramma voor het Landschapspark Oude IJssel (LPOIJ) vastgesteld. Een aantal onderdelen uit het programma vraagt om extra aandacht en scherpe(re) keuzes om beoogde ontwikkelingen tot een succes te brengen. Het gaat daarbij primair om de Rafelrand Silvolde, de locatie Oversluis en daarnaast om het bedrijfsterrein Akkermansweide. Hier maken we in het komende jaar nadere uitwerkingen voor. 

De eerder aangekondigde Huisvestingverordening wordt onderdeel van de Wet versterking regie volkshuisvesting. Deze wet ligt nu ter besluitvorming voor in de Tweede Kamer. De wet zal naar verwachting ingaan op 1 januari of 1 juli 2026. Een belangrijk onderdeel hiervan is de urgentieregeling voor woningtoewijzing aan bijzondere doelgroepen. Regionaal zijn de woningcorporaties bezig met het opstellen van deze regeling en met een daarbij horend uitvoeringsorgaan. 

In 2024 zijn wij gestart met het opstellen van het Lokaal Programma Vitaal Buitengebied. De kaders die hogere overheden hiervoor bieden zijn ingrijpend veranderd. Het Nationaal Programma Landelijk Gebied is in september 2024 stopgezet door de Rijksoverheid. Hiermee is ook een eind gekomen aan het provinciale Vitaal Landelijk Gebied Gelderland, dat richting gaf aan ons eigen Lokaal Programma Vitaal Buitengebied. Vooralsnog is er geen vervangende aanpak, maar de integrale opgaven in het buitengebied zijn nog net zo groot. Daarom werken wij als gemeente verder aan ons Lokaal Programma. En blijven wij in gesprek met regionale partners. Door de combinatie van externe en interne factoren (het wegvallen van beleidskaders en een tijdelijk beperkte interne capaciteit) is het Lokaal Programma niet vastgesteld in 2024, maar staat dit gepland in 2025. Het gebruik van interactief kaartmateriaal (zoals van Datalab GO) helpt ons met het ontwikkelen van de gewenste integrale aanpak en het betrekken van de juiste regionale en lokale partners.

In 2024 zijn we gestart met fase 2 van WATEA: het inzetten van begeleidingstrajecten voor agrarisch ondernemers. In Oude IJsselstreek zijn in de eerste helft van het jaar 62 trajecten gestart en afgerond voor begeleiding bij bedrijfsvoering, sociale vraagstukken en woningbouw (257 verdeeld over de vijf deelnemende gemeenten).
Sindsdien heeft de gemeente Oude IJsselstreek ingezet op individuele keukentafelgesprekken met agrariërs, in lijn met de aanpak van WATEA. Wij hebben contact gezocht met de bij ons bekende PAS-melders, en hen indien gewenst in contact gebracht met de accountmanager landbouw van de provincie.
Ook hebben wij voormalige of nog bestaande agrarische bedrijven begeleid vanuit hun interesse in het Uitnodigingskader Wonen. 

In 2024 hebben wij de maai-zuigcombinatie ingezet om ecologisch bermbeheer toe te passen op de zandgronden. Ook zijn wij gestart met de aanpak vervaagde grenzen. Verder zijn de resultaten van de zogeheten nulmeting ecologisch bermbeheer opgeleverd. De nulmeting beschrijft de huidige staat van onze bermen (van kruidenarme grassenmix tot kruidenrijk schraalland). Ook bevat het specifieke beheeradviezen om per bermtype tot een hogere biodiversiteitswaarde te komen. In 2024 is gestart met het inladen van deze bermtypen en het hierop afgestemde beheer in het GIS-systeem van de maaiers. In 2025 is deze kaart compleet. Dan implementeren we de beheeradviezen per bermtype gemeentebreed, daar waar financieel en praktisch mogelijk. 

Met de aanlegsubsidie Landschap en Biodiversiteit hebben de inwoners van ons buitengebied in 2024 meer dan 2.7 hectare aan karakteristieke landschapselementen aangelegd, zoals struweelhagen, scheerheggen, solitaire bomen, houtsingels en hoogstamfruitboomgaarden. Hiermee is ons agrarisch cultuurlandschap dit jaar flink versterkt. Waar inwoners in 2024 meer landschap hebben aangelegd dan in 2023, is de regeling voor agrariërs (het landschapsfonds) echter nauwelijks gebruikt. Een speerpunt voor 2025 is dan ook om deze regeling zo te herzien dat deze beter aansluit op de behoeften van agrariërs.

In 2024 is de focus van de Aanpak Droogte verbreed naar weersextremen in bredere zin. Ook hebben de Partners Aanpak Droogte Achterhoek en Liemers de bestuurlijke samenwerkingsovereenkomst verlengd, en is de uitvoeringsagenda 2025-2026 opgesteld. Hierin zijn sleutelprojecten voor de korte termijn benoemd, met een doorkijk naar 2050.

Tijdens het uitwerken van het Meerjarenplan Klimaatadaptieve Groene Kernen is gebleken dat de titel de lading niet goed dekte. Feitelijk was het een kaderstellende aanpak, die dan ook is hernoemd tot het Kader Klimaatadaptieve Kernen. Dit kader is in mei 2024 vastgesteld. 

Voor pilotproject De Bongerd is in 2024 het bestek gemaakt. Na een zorgvuldige afweging (hoe zetten we onze beperkte financiële middelen zo efficiënt en effectief in) is besloten om tot uitvoering over te gaan. De gemeente neemt samen met Wonion verschillende maatregelen om hittestress tegen te gaan en de leefbaarheid voor de bewoners te vergroten. Het ontwerp is tot stand gekomen in samenwerking met Wonion, de bewoners en met een subsidie van de provincie Gelderland. De gemeente gaat op het binnenterrein 29 bomen planten, waarvan een deel in ondergrondse boombunkers geplaatst zal worden om een geschikte groeiplaats te realiseren. Ook hiervoor maken we gebruik van een provinciale subsidie. Verder worden enkele groenvakken toegevoegd door parkeerplaatsen weg te halen. Hier komen planten en heesters die van het voorjaar tot het najaar bloeien, om zo ook de biodiversiteit te versterken. Daarnaast komen er twee zitplaatsen in de schaduw en wordt plaats gemaakt voor meerdere scootmobiel bergingen (die Wonion vervolgens aanlegt). Het parkeerterrein wordt ook opnieuw bestraat. Wonion heeft inmiddels twee groendaken geplaatst en een ander dak voorzien van witte coating. Daarnaast plaatst Wonion zonwering voor de galerijen aan de kant van het binnenterrein. De werkzaamheden worden in het tweede kwartaal van 2025 afgerond. 

De aanvulling van de structurele natuur- en milieueducatie (NME)-les met klimaatadaptatie is uitgevoerd en zeer goed ontvangen.  Daarnaast is op verschillende manieren gewerkt aan het vergroten van bewustwording en betrokkenheid van onze inwoners bij het onderwerp. Dit loopt uiteen van het actief communiceren over de gevolgen van hittestress, het organiseren van tegelacties voor inwoners, regionale samenwerking op het gebied van drinkwaterbesparing in wijken tot het klimaatbestendig ontwerpen van woningbouwlocatie de Tuit in Varsseveld.

Het Gemeentelijke Uitvoeringsprogramma Energietransitie 2024-2030 is vastgesteld. In dit programma staan duidelijk de doelen, de speerpunten en thema's waar we de komende jaren aan gaan werken. Het is een doorvertaling van het regionale beleid. Belangrijk is dat het Rijk structureel middelen beschikbaar blijft stellen.  In 2024 is het team Energietransitie structureel uitgebreid met drie adviseurs (2.4 fte).

Het onderdeel opwekken van duurzame energie loopt goed. In 2024 is zonneveld Zonnewilg begonnen met de bouw en is het veld bijna gerealiseerd. De bouw van de zonnevelden Rafelder en IJsselhunten starten in 2025. Er is een nieuw windmoleninitiatief in de gemeente Montferland, op de grens met onze gemeente. In dit initiatief is mogelijk één windmolen op het grondgebied van Oude IJsselstreek geprojecteerd. Er zijn hierover nog geen besluiten genomen. Al met al liggen we als gemeente op koers om onze bijdrage aan de Regionale Energiestrategie Achterhoek (RES) te halen.

Daarnaast is een belangrijke opgave om woningen te verduurzamen. Voor advies en voorlichting zijn het Energieloket Achterhoek en onze eigen inwonersadviseurs beschikbaar. Daarnaast zijn subsidies en leningen beschikbaar om de woningen te verduurzamen.  De komende jaren is veel (rijks)budget beschikbaar voor de regeling Isolatie Subsidie Achterhoek (ISA). Dit is een regeling specifiek voor het verduurzamen van woningen met een lager energielabel. ISA is een regionaal programma dat in 2024 van start is gegaan, waarbij in onze gemeente afgelopen jaar 43 subsidies zijn verstrekt. In 2025 wordt ISA doorontwikkeld. Het programma wordt door het Energieloket Achterhoek uitgerold. De opgave van het ISA is groot en de komende jaren zullen we hierin moeten versnellen. 

Naast ISA zijn er twee gemeentelijke subsidies:

• "Oude IJsselstreek isoleert plus", specifiek voor mensen met een inkomen onder modaal - 63 subsidies verstrekt in 2024
• "Oude IJsselstreek Isoleert" waar elke woningeigenaar een isolatiesubsidie kan krijgen - 159 subsidies verstrekt in 2024

Beide gemeentelijke regelingen lopen nog steeds goed. Sinds de openstelling van beide regelingen zijn al bijna 500 subsidies verstrekt. Naast subsidies zijn leningen beschikbaar om een woning te verduurzamen. Het gaat om het landelijke Warmtefonds en de Toekomstbestendig Wonen Lening. Dit laatste fonds wordt gevoed vanuit de gemeente en provincie. In 2024 zijn 27 leningen verstrekt, waarmee het totaal komt op 127 verstrekte leningen.

Het isoleren van spouwmuren is in 2024 sterk afgenomen. In spouwmuren kunnen beschermde diersoorten zitten, bijvoorbeeld vleermuizen. De spouw mag pas geïsoleerd worden als er een ontheffing is op de Wet natuurbeheer. Het krijgen van een volledige ontheffing is pas mogelijk als er een Soorten Management Plan is. Hiermee zijn we bezig. Er is wel in 2024 een tijdelijke gedoogregeling gekomen zodat binnenkort weer geïsoleerd mag worden. Mits dit op een natuurvriendelijk manier gebeurt én als door de gemeente compensatie maatregelen zijn genomen. De compensatie opgave is begin 2025 gereed. 

We hebben in 2024 meer aandacht gegeven aan de communicatie met inwoners.  Energietransitie blijft een thema dat onze inwoners bezighoudt. Dat blijkt onder meer uit de grote opkomst bij het tweede succesvolle energiefestival van het Burgerinitiatief Energie Oude IJsselstreek (BEOIJ). Ook onze inwonersadviseurs krijgen veel vragen van inwoners over het verduurzamen van hun woning. De dorpsuitvoeringsplannen in Silvolde en Varsseveld zijn gereed en in uitvoering. De aanpak energiearmoede loopt voorspoedig. Met name de energiecoaching, de witgoedregeling en de subsidies voor woningisolatie. Er is ook een pilot gestart voor een fix brigade.

Er is een mogelijkheid voor het maken van een warmtenet voor Etten en Terborg, met warmte van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). In 2024 zijn hierin belangrijke stappen gezet. In december is een intentieverklaring getekend met de betrokken partijen, te weten Waterschap Rijn en IJssel, gemeente Doetinchem, Wonion, Sité en het Gelders Warmte Infrabedrijf (GWIB). Een haalbaarheidsstudie is in de maak, waarbij ook een schetsontwerp wordt uitgewerkt voor het warmtenet.

De thema's die minder lopen, hebben ook onze aandacht. Vooral het tempo van verduurzaming bij bedrijven en maatschappelijk vastgoed moet omhoog. Bedrijven kunnen terecht bij een loket voor bedrijven: Duurzaam Ondernemen Achterhoek (DOA). Het DOA functioneert echter nog niet optimaal. We zoeken naar manieren om het verduurzamen van bedrijven en het maatschappelijk vastgoed te versnellen.  Daarnaast is, ook in onze gemeente, steeds meer sprake van nestcongestie. Netcongestie remt ook de opwek van zonnestroom, bijvoorbeeld bij bedrijven. 

Eind 2024 zijn we begonnen met een vervolg van de Transitievisie Warmte, het Warmteprogramma. Hierin werken we uit hoe de gebouwde omgeving duurzaam verwarmd gaat worden. Dit gebeurt stap voor stap, zodat in 2050 de gemeente aardgas vrij is.