Programma 2: Een leefbare gemeente

Gezondheid is een groot goed en is meer dan ‘niet ziek’ zijn. Iedereen wil het liefst zo lang mogelijk in goede gezondheid leven. Gezonde inwoners zijn vooral ook gelukkige en tevreden inwoners. 

Gezonde kansen 
Het is onze ambitie dat iedere inwoner van Oude IJsselstreek het vermogen heeft om zich te ontplooien, gezond te leven en regie te voeren op het eigen leven. Daarbij gaan we uit van de kracht van de maatschappij om een plek te maken waar het een leven lang fijn en gezond wonen, werken en recreëren is. Alle kinderen hebben gelijke kansen om gezond en veilig op te groeien. Hier ligt ook nadrukkelijk een verbinding met 'Gelijke kansen voor alle jeugdigen' in het programma 3: 'De werkende gemeente'. Alle ouderen genieten van een vitale en zorgeloze oude dag in hun vertrouwde omgeving. In Oude IJsselstreek doet iedereen ertoe en doet iedereen mee naar eigen mogelijkheden!

Het verbeteren van de gezondheid en kwaliteit van leven is één van de drie hoofddoelen uit onze visie op het sociaal domein ‘Naar het hart van de beweging’.  We zetten in op versterking van de preventieve infrastructuur om zo zwaardere hulp en zorg te voorkomen, want voorkomen is beter dan genezen. De acties zijn verder uitgewerkt in de lokale gezondheidsagenda ‘Gezonde kansen in Oude IJsselstreek’.  Daarbij ligt de focus op drie speerpunten: kansen(on)gelijkheid, mentale gezondheid en vitaal ouder worden. 

Uitvoering speerpunten
Via onder andere de Gezondheidsmonitors zijn er kengetallen beschikbaar over gezond leven. Op basis van de drie speerpunten uit de lokale gezondheidsagenda ‘Gezonde kansen in Oude IJsselstreek’ is er gekozen voor de weergave van twee kengetallen bij de speerpunten 'mentale gezondheid' en 'vitaal ouder worden'. 
Bij het speerpunt 'kansen(on)gelijkheid' zetten we in 2023 vooral in op het verkleinen van gezondheidsverschillen in de eerste levensfase. Samen met partners zoals scholen, kinderopvang, Yunio, GGD Noord- en Oost-Gelderland, organisaties in de wijk, buurtsportcoaches en ouders gaan we werken aan een doorgaande lijn voor gezonde leefstijl. Bij jongeren en jongvolwassenen zetten we daarbij extra in op het vergroten van de mentale veerkracht in samenwerking met onderwijsinstellingen en Buurtzorg Jong. Voor uitwerking van bovenstaand speerpunten zijn er op dit moment nog geen passende kengetallen beschikbaar.

Het speerpunt 'mentale gezondheid' werken we verder uit door in te zetten op het verminderen van gevoelens van eenzaamheid. Via het landelijke actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ gaan we met lokale partners (bijvoorbeeld met zorgaanbieders, verenigingen en inwoners) aan de slag met een gestructureerde aanpak.
Percentage volwassenen dat eenzaam is:

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassen en Ouderen

Bij het speerpunt 'vitaal ouder worden' is er een voortvarende start gemaakt. Zo is het Lokale Ouderen Netwerk Oude IJsselstreek (LONO) opgericht, werken we aan een dementievriendelijke samenleving en ontwikkelen we de ontmoetingscentra voor ouderen door. Deze activiteiten zetten we in 2023 onverminderd door.

Percentage ouderen (65+) met voldoende regie over eigen leven:

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassen en Ouderen

Meedoen via sterke verenigingen
Sport, cultuur en welzijn zijn belangrijke middelen voor een vitale samenleving. Een rijk sportief en cultureel verenigingsleven draagt bij aan een sterke sociale basis. Het meedoen bij een vereniging zorgt voor ontmoeting en ontspanning. Om verenigingen te behouden en toekomstbestendig te maken blijven we verenigingen faciliteren. Dat doen we bijvoorbeeld door de inzet van een verenigingscoach en door het stimuleren van onderlinge samenwerking. In 2023 geven we verder uitvoering aan de cultuurnota. In deze nota wordt het beleid van Kunst en Cultuur voor de komende 10 jaar beschreven. De ambitie is een aantrekkelijk cultuuraanbod voor en door iedereen te behouden en te versterken. Het uitvoeringsprogramma gaan we samen ontwikkelen met onze partners. Het uitvoeringsprogramma geeft inzicht in de organisatorische borging zoals de personele capaciteit, het benodigde commitment van de betrokken partijen en voortgang op de gestelde prioriteiten.

Positieve Gezondheid
Vanuit het gedachtegoed van Positieve Gezondheid werken we aan een beweging om anders te denken, te doen en te organiseren: van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Vanuit Samen Sterker Thuis werken de professionals al vanuit Positieve Gezondheid. Steeds meer samenwerkingspartners omarmen de visie van Positieve Gezondheid ook. In 2023 gaan we de stap zetten van inspiratie naar implementatie: door onder andere de organisatie van werksessies voor zowel onze eigen professionals als voor onze samenwerkingspartners gaan we het werken met Positieve Gezondheid nog verder handen en voeten geven.

De Gezondste Regio
In de regio zoeken we verbinding bij de Thematafel De Gezondste Regio. Deze thematafel richt zich op vernieuwing en verbetering van zorg en welzijn met als doel om de gezondheid van Achterhoekers toe te laten nemen. Het regionale preventieakkoord ‘Gezondheid en Geluk voorop in de Achterhoek 2020-2030’ gaan we uitwerken tot een lokaal preventieakkoord. Dat doen we nadrukkelijk samen met inwoners en (vrijwilligers)organisaties vanuit het besef dat het doorbreken van gezondheidsvraagstukken een complexe uitdaging is. Meer gezondheid ligt niet in handen van één organisatie. Vanuit gedeelde verantwoordelijkheid werken we aan een integrale aanpak om duurzaam gezond gedrag te bevorderen. 

Verbinding met andere beleidsterreinen
Dat vraagt ook gezondheid nog meer te integreren met andere beleidsterreinen. Armoede, schulden, problemen rondom huisvesting, eenzaamheid, werkloosheid, een beperking, een lage opleiding of de kwaliteit en de inrichting van de leefomgeving hebben namelijk allemaal invloed op hoe gezond inwoners zijn en zich voelen. Het verminderen van gezondheidsachterstanden vraagt om een breed perspectief. Daarom gaan we gezondheid nog nadrukkelijker verbinden met andere beleidsterreinen. Deze aanpak noemt de WHO (World Health Organization) ook wel: Health in All Policies. Alleen samen maken we Oude IJsselstreek gezonder!

We geloven in een inclusieve samenleving waarin iedereen mee kan doen en iedereen meetelt. Vandaar dat we ons tot doel hebben gesteld dat in Oude IJsselstreek niemand een uitkering heeft. Door inwoners een uitkering te geven creëren we een afhankelijkheidspositie en laten we talenten en kwaliteiten onbenut. Het is onze ambitie dat alle inwoners op hun eigen manier meedoen en we vervolgens kunnen stoppen met het verstrekken van uitkeringen. We werken aan die ambitie via vier ondersteuningsbehoeften: 

Ondersteuning bij verkrijgen en behouden van werk.
We werken vanuit de Meedoen-Werkt-methode waarbij niet de vacature, maar de persoonlijke klik tussen werkzoekende en werkgever centraal staat. We stimuleren en faciliteren de persoonlijke ontmoeting door gebruik te maken van ons netwerk met maatschappelijk betrokken ondernemingen. Daarnaast zijn we aan het onderzoeken of detachering voor werkgevers in sommige gevallen drempelverlagend kan werken.  

Ook voor de inwoners waarvoor de arbeidsmarkt (nog) niet passend is, stimuleren en faciliteren wij geschikte werkplekken. Via vrijwilligerswerk, werkervaringsplaatsen, maatschappelijke banen, beschut werken en vormen van dagbesteding worden hun talenten en kwaliteiten benut. 

Ondersteuning bij bestaanszekerheid
Een deel van onze inwoners is voor zijn bestaanszekerheid aangewezen op een gemeentelijke inkomensvoorziening. Door te blijven werken aan de kwaliteit, effectiviteit en efficiëntie van onze ondersteuning zullen meer inwoners in staat zijn in hun eigen levensonderhoud te voorzien.

We zijn daarbij afhankelijk van economische en geopolitieke ontwikkelingen. Zo zorgen de inflatie en stijging van de energieprijzen er voor dat een steeds groter wordende groep inwoners onvoldoende middelen heeft om de maandelijkse kosten te betalen en/of tegenslagen op te vangen. Gemeentebreed worden inwoners geholpen bij het tegengaan van de energietransitie (programma 1) en bij het verduurzamen van hun woning (programma 1.). Op die manier kunnen inwoners hun energiekosten verlagen. Daarnaast verwachten we dat meer inwoners gebruik gaan maken van schuldhulpverlening, we gaan waarborgen dat de inwoners die door middel van vroegsignalering zich melden bij de gemeente tijdig geholpen worden. De benodigde formatie van onder andere schulphulpverlening dient mee te bewegen met de vraag vanuit de samenleving. Ook dit jaar zullen de gemeentelijke belastingen zoveel mogelijk geautomatiseerd worden kwijtgescholden. Verder passen we de regels rondom de bijzondere bijstand en de lokale minimaregeling aan zodat die beter aansluiten bij de behoeften van de inwoners en de administratieve lasten voor inwoners worden verlaagd. Door tegemoetkomingen te verstrekken willen we stimuleren dat inwoners mee kunnen (blijven) doen aan het verenigingsleven en een bijdrage leveren aan het bevorderen van de gezondheid van de inwoners.

Ondersteuning bij integratie
Door een combinatie van “doen en leren”, stimuleren we dat inwoners die hun land van herkomst hebben moeten ontvluchten sneller de Nederlandse taal gaan beheersen en mee kunnen doen. Samen met werkgevers onderzoeken we hoe we de aanvankelijke taalbarrière – onder andere via de inzet van digitale instrumenten en werkgerichte taallessen (op de werkplek) – kunnen verkleinen waardoor werk eerder tot de mogelijkheden behoort. 

Ondersteunen bij ondernemen
We hebben aandacht voor de ondernemers die gebruik hebben gemaakt van de TOZO-regeling en vanaf 2022 hun bedrijfskrediet terug moeten betalen. Samen met die ondernemers bekijken we of aflossing mogelijk is en welke aanvullende ondersteuning nodig is. De transformatie op het gebied van werk en inkomen vraagt dat we buiten bestaande kaders en werkwijzen treden om écht te doen wat nodig is en écht aan te sluiten bij de leefwereld van onze inwoners. In lijn met de visie “Naar het hart van de beweging” hebben we STOER opgericht om de transformatie vorm te kunnen geven. 

STOER is de werkgever voor inwoners met een dienstverband Nieuw Beschut en maatschappelijke banen. Daarnaast levert STOER een bijdrage in de opvang van de Oekraïners (leefgeld en beperkt begeleiding bij het verkrijgen van werk).  

Ook niet uitkeringsgerechtigde inwoners (NUG) – met name schoolverlaters VSO/PRO – kunnen voor ondersteuning bij STOER terecht, evenals gevestigde ondernemers en inwoners die vanuit een inkomensvoorziening een bedrijf willen starten. Verder worden inwoners – en hun werkgevers – ondersteund op het moment dat zij doorstromen naar een betaalde baan. Deze nazorgtrajecten vormen een wezenlijk deel van de dienstverlening van STOER met als doel de samenwerking tussen inwoner en werkgever te bestendigen. Dit is een van de beloften die bij oprichting van STOER aan de werkgevers is gedaan. 

In Oude IJsselstreek werken we aan een samenleving waarin onze inwoners kunnen meedoen en zich positief en gezond kunnen (blijven) ontwikkelen. Dat doen wij door het systeem (met zijn regels, procedures, financiën, bureaucratie) ondergeschikt te laten zijn aan de menselijke kant en de wereld waarin onze inwoners leven. De behoefte en de mogelijkheden van de inwoner zijn leidend bij het vinden van een oplossing. Om dat te bereiken zetten we in op de volgende punten:

Anders werken
Bovenstaande vraagt van ons/onze medewerkers en onze samenwerkingspartners dat wij steeds meer zelf betekenis moeten geven aan iedere unieke situatie, in plaats van de regels te volgen. Daarbij kunnen bestaande regels nu zelfs in de weg zitten om écht te doen wat nodig is. Het kost tijd om op veel verschillende plekken en niveaus op deze nieuwe manier te gaan werken, dit te vertalen in nieuwe regels (of het afschaffen daarvan) en te bestendigen. We doen dat in verbinding en dialoog met elkaar en onze samenwerkingspartners, op een eerlijke en gelijkwaardige manier, met oog en ruimte voor ieders talenten en expertise. Vormen die we hiervoor gebruiken zijn bijvoorbeeld intervisie voor de beleidsteams, casuïstiekbespreking bij de Wmo-consulenten, trainingen van de medewerkers van Stoer, kwartaalgesprekken en inhoudelijke werkgroepen met onze samenwerkingspartners.

Leren door te doen
In 2023 blijven wij hieraan werken in de projecten en met de partners die wij daarvoor in de afgelopen jaren hebben geselecteerd. Met Buurtzorg Jong geven we in 2022 in het bijzonder invulling aan het jongerenwerk. In programma 3, paragraaf 3.6 is dit verder uitgewerkt. Met Azora en Sensire ontwikkelen we het team van Samen Sterker Thuis verder door, o.a. door steeds verder te gaan in het (faciliteren van) domein overstijgend werken en het afbreken van schotten. Ook bij Stoer blijven we werken aan het centraal stellen van de behoefte en de mogelijkheden van de inwoner bij de ondersteuning die we bieden. Met de partners uit het bouwteam ‘specialistische hulp in de buurt’ werken wij met een ontwikkelagenda samen aan hulp die aansluit bij wat de inwoner nodig heeft. Er zijn onder andere werkgroepen die zich bezighouden met het afbreken van schotten die het schakelen tussen onderwijs, dagbesteding en deelname aan het arbeidsproces bemoeilijken en het organiseren van (combinaties van voorliggende en specialistische) hulp rondom het gezin zonder ingewikkelde procedures of indicaties. Met de gebiedsgerichte aanpak in Terborg brengen we in 2023 medewerkers van de Wmo, Buurtzorg Jong, Stoer en andere partners samen om te werken aan doorbraken (impactvolle oplossingen of bureaucratische uitzonderingen) die het leven van kwetsbare inwoners levensbreed verbeteren. Wanneer deze aanpak werkt gaan wij deze de komende jaren in de hele gemeente gebruiken. 

Resultaten in beeld brengen en volgen
Met het werken volgens de bedoeling hebben wij ons een fundamentele verandering ten doel gesteld waarvan de uitkomst onvoorspelbaar is. Onze visie geeft een lonkend perspectief waarvan we nog niet precies weten hoe we er moeten komen en of onze inzet succesvol is. We leren door het te doen. Daarnaast gaat het om een integrale verandering met veel verschillende aspecten (van maatschappelijk tot politiek) die tegelijkertijd moeten veranderen om het doel te bereiken. Of onze inzet werkt is daarom moeilijk te meten. In 2023 implementeren we een methode om deze verandering te volgen en de resultaten van onze inzet kwalitatief in beeld te brengen naast de duiding van (interne en externe) data. We sluiten daarbij aan bij de ontwikkelingen rondom datagedreven werken beschreven in programma 4 ‘De dienstverlenende gemeente’.