Een belangrijk onderdeel van de begroting zijn de programma’s met de programmaplannen. Deze plannen zijn de uitwerking van de richting die in de voorjaarsnota is gegeven. Ze bestaan dan ook vooral uit de nieuwe ontwikkelingen (impulsen), doelen en acties waar we (extra) focus op leggen en middelen voor vragen.
In de programma’s 1, 2 en 3 geven we aan hóe we inhoudelijk bijdragen aan de dimensies van de brede welvaart en de inhoudelijke stappen die we daarvoor zetten. De manier waaróp we dit doen, is terug te vinden in programma 4; dienstverlening. Tot slot hebben we ook een rol als werkgever. Dit is terug te vinden in programma 5; bedrijfsvoering.
De programmaplannen vertellen echter maar een klein deel van wat wij vanuit onze gemeentelijke organisatie aan taken uitvoeren. Het grootste deel (ruim 80%) is going concern; denk aan het verstrekken van de paspoorten, onderhouden van groen, innen van OZB, verstrekken van subsidies, het afhandelen van meldingen openbare ruimte, etc. De going concern taken zijn uiteraard financieel wel verwerkt, maar vindt u inhoudelijk in de programmabegroting niet uitgebreid terug. Zo is ook het meerjarenperspectief vooral gericht op de financiële wijzigingen.
In onderstaand cirkeldiagram is te zien hoe we het totaal van al onze middelen (ongeveer € 135 mln) uitgeven:
Werken aan brede welvaart
In de gemeente Oude IJsselstreek streven we naar brede welvaart. In de huidige samenleving is het economisch perspectief één van de belangrijkste pijlers. Maar welvaart en welzijn bestaan uit meer dan alleen werk en inkomen. De coronacrisis heeft ons nog meer duidelijk gemaakt dat het belang van brede welvaart groot is. Wij willen met brede welvaart streven naar evenwicht waarin ruimte is voor milieu, gezondheid en welbevinden van onze inwoners en economisch perspectief voor bedrijven. Gelijkwaardigheid en vertrouwen hebben in de overheid zijn daarbij belangrijke randvoorwaarden. Daarnaast kijken we niet alleen naar het hier en nu, maar ook naar de brede welvaart voor toekomstige generaties. We gebruiken bij de afweging van belangen en keuzes het kader van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's). Dit kader helpt ons de ingezette lijn van brede welvaart verder vorm te geven.
In alles wat wij doen proberen wij een positieve bijdrage te leveren aan één of meer van deze 17 SDG’s. We erkennen dat inzet op één SDG effecten (positief of negatief) heeft op de andere SDG’s. Door hier rekening mee te houden, en onze activiteiten te toetsen aan alle SDG’s, streven we naar de meest efficiënte en effectieve manieren om te werken aan onze brede welvaart. Zo kijken we niet enkel naar financiën, duurzaamheid of economische groei. We proberen integrale keuzes te maken die een bijdrage leveren aan het levensgeluk van al onze inwoners en de economische ontwikkeling van onze bedrijven. En dit alles met respect voor de aarde, zodat er een mooie toekomst is voor volgende generaties.
De onderliggende beginselen en uitdagingen van de SDG's sluiten op deze manier goed aan bij de brede welvaartsinslag. De basisgedachte van de SDG-agenda en onderliggende targets is dat economische groei gestoeld moet zijn op een gezonde biosfeer, het welzijn van de mens en rekening moet houden met toekomstige generaties. Waar brede welvaart een abstract begrip is, zijn de SDG's juist geschikt om onze brede welvaartsinslag verder te concretiseren, verdiepen en meetbaar te maken. De SDG’s geven ons sturing om doelgericht en integraal verder te werken aan het versterken van onze biosfeer, economie en maatschappij. Je kan dus zeggen dat als we goed scoren op de SDG's we werken aan een toekomstbestendige brede welvaart. Dit doen we overigens niet alleen, maar in gezamenlijkheid met onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke partners.
De SDG’s in de begroting
Willen we concrete impact maken op de brede welvaart aan de hand van de SDG’s, dan zullen we allereerst inzichtelijk moeten hebben wat we nu doen en waarom we dat doen. De begroting is een mooi moment om daarbij stil te staan. In de begroting benoemen we onze bestuurlijke doelen voor 2024 en de kosten die daarbij horen. We maken een afweging over welke acties we uitvoeren gebaseerd op effectiviteit en efficiëntie. Daarbij vragen we ons telkens af of de acties die we doen bijdragen aan het maatschappelijke effect dat we willen bereiken.
Om dit beter inzichtelijk te maken, zijn de onderwerpen in de begroting dit jaar anders opgeschreven dan vorig jaar. We maken onze bestuurlijke speerpunten concreter door deze te verwoorden in een duidelijk doel. We richten ons hierbij op de vraag: waarom doen we de dingen die we doen? Daarnaast kijken we naar de acties die we uitvoeren om dit doel te behalen en binnen welke termijn we dit doel willen behalen. Hierbij streven we ernaar om zo efficiënt en effectief mogelijke acties te gebruiken om ons doel te bereiken. Tot slot besteden we aandacht aan de monitoring van onze doelen. Centraal hierbij staat de vraag: hoe weten (en meten) we of we ons doel bereiken?
De SDG’s vormen hierbij een kapstok die ons helpen om onze doelen te concretiseren en te toetsen. Via de SDG’s krijgen we inzichtelijk waar het zwaartepunt van onze inzet ligt en kunnen we hier op sturen. We kijken daarbij niet alleen naar de primaire SDG waar een doel op bijdraagt. We kijken ook naar secundaire SDG’s waar het doel effect op heeft. Dit kan positief zijn, maar ook negatief. Dit helpt ons om te werken aan een zo groot mogelijke effectiviteit en efficiëntie van ons beleid. We gaan meerdere kansen zien en kunnen daardoor meerdere uitdagingen tegelijkertijd aanpakken. Kunnen we bijvoorbeeld bij de bouw van een woonwijk bijdragen aan gezondheid door voldoende groen, of aan duurzame energie door zonnepanelen te stimuleren? Aan de andere kant houdt het ons scherp op potentiële negatieve effecten van het beleid. Wat doet de bouw van een woonwijk bijvoorbeeld met de biodiversiteit?
In deze begroting zetten we hiervoor een eerste stap. We koppelen onze bestuurlijke doelen aan de 17 SDG’s. Zo maken we inzichtelijk welke bestuurlijke acties we inzetten bij welke SDG. Het geeft ons een beeld van de bredere maatschappelijke effecten waar onze doelen aan bijdragen.
In deze eerste stap zijn onze bestuurlijke doelen enkel gekoppeld aan de algemene doelen zoals deze omschreven zijn in de nationale doorvertaling van de SDG’s.
Hoe straks verder?
In samenwerking met u als gemeenteraad gaan we werken aan een lokale doorvertaling van de SDG’s.
Na het vaststellen van deze begroting gaan we stapsgewijs aan de slag met deze lokale doorvertaling. Een volgende stap is om deze doelen te koppelen aan de concrete “targets” die onder elke SDG geformuleerd zijn. Dit is de basis om te gaan werken aan een lokale doorvertaling van de SDG’s. Door onze doelen langs de meetlat van de SDG’s te leggen, maken we inzichtelijk waar wij de afgelopen periode als Oude IJsselstreek op hebben ingezet. Hoe verhoudt die inzet zich tot de SDG’s? Waar sluiten de SDG’s al mooi aan op datgene wat er speelt in Oude IJsselstreek? En waar hebben de SDG’s een lokale aanvulling nodig? Met deze input kunnen we de nationale SDG’s doorvertalen naar lokale SDG’s. Zo geven we invulling aan de SDG’s, zodat ze voor de komende jaren een kapstok kunnen vormen voor ons beleid. Het komen tot een lokale doorvertaling doen we stap voor stap en in samenwerking met u als gemeenteraad.
Onze doelen van 2024
In de tabel hieronder vindt u de doelen terug waar u later in de begroting meer over zult lezen, onderverdeeld naar type SDG. Elk van deze doelen draagt primair bij aan één van de SDG’s, maar heeft ook effect op de andere SDG’s. De nummers corresponderen met de nummering van de doelen in de verschillende programma's.
| Type SDG |
|
Biosfeer |
| Naam SDG | Primair doel |
Secundair doel |
 |
1.4 Een vitaal buitengebied |
|
 |
1.6 Minder energie verbruiken, |
|
 |
1.5 Klimaatadaptieve groene kernen | |
 |
1.4 Een vitaal buitengebied |
1.5 Klimaatadaptieve groene kernen |
| Type SDG's |  |
Maatschappij |
| Naam SDG | Primair doel | Secundair doel |
 |
2.4 Groter bereik minimabeleid | 1.6 Minder energie verbruiken, meer duurzame energie opwekken 2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 2.3 Wonen doe je thuis 2.5 Participeren voor iedereen 3.7 Gelijke onderwijskansen bieden voor iedere jeugdige |
 |
3.3 Versterken van de agrarische sector | 1.4 Een vitaal buitengebied 2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 2.4 Groter bereik minimabeleid 3.5 Versterken van onderscheidend toeristisch recreatief aanbod |
 |
2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 2.3 Wonen doe je thuis 3.10 De gezondheid en het welzijn van inwoners bevorderen |
1.3 Een thuis voor iedereen 1.5 Klimaatadaptieve groene kernen 2.2 Integrale aanpak Zorg en Veiligheid 3.5 Versterken van onderscheidend toeristisch recreatief aanbod 3.6 Cultuureducatie bevorderen in het primair en voortgezet onderwijs 3.7 Gelijke onderwijskansen bieden voor iedere jeugdige 3.8 Duurzame en toekomstgerichte onderwijshuisvesting 3.9 Vluchtelingen opvangen 5.6. Een toekomstbestendig en toegankelijk gemeentehuis |
 |
3.6 Cultuureducatie bevorderen in het primair en voortgezet onderwijs |
2.4 Groter bereik minimabeleid 2.5 Participeren voor iedereen 3.9 Vluchtelingen opvangen |
 |
2.5 Participeren voor iedereen 3.8 Duurzame en toekomstgerichte onderwijshuisvesting 3.9 Vluchtelingen opvangen |
|
 |
1.6 Minder energie verbruiken, meer duurzame energie opwekken | |
 |
1.3 Een thuis voor iedereen 1.5 Klimaatadaptieve groene kernen 5.6. Een toekomstbestendig en toegankelijk gemeentehuis |
1.1 Duurzame mobiliteit en bereikbaarheid 1.2 Een afvalvrije gemeente 1.4 Een vitaal buitengebied 1.6 Minder energie verbruiken, meer duurzame energie opwekken 2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 3.2 Versterken van compacte, toegankelijke en groene winkelcentra 3.4 Versterken van de (toekomstbestendigheid van de) industrie 3.5 Versterken van onderscheidend toeristisch recreatief aanbod 3.8 Duurzame en toekomstgerichte onderwijshuisvesting |
 |
2.2 Integrale aanpak Zorg en Veiligheid 4.1 Bereikbaarheid en persoonlijke dienstverlening 4.2 Aanpak ondermijning 5.2. Vergroten (cyber-)bewustzijn en weerbaarheid van inwoners, organisatie en de gemeente 5.3. Een betrouwbare gemeente 5.4. Versterken interne beheersing? 5.5. Datagedreven werken om beter onderbouwd keuzes te maken 5.7. Publiceren Woo informatie? |
2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 2.3 Wonen doe je thuis 3.11 Samenwerken met Duitsland |
| Type SDG's |  |
Economie |
| Naam SDG | Primair doel | Secundair doel |
 |
3.1 Versterken van duurzame economische ontwikkeling 3.2 Versterken van compacte, toegankelijke en groene winkelcentra 3.11 Samenwerken met Duitsland 3.5 Versterken van onderscheidend toeristisch recreatief aanbod |
1.6 Minder energie verbruiken, meer duurzame energie opwekken 2.5 Participeren voor iedereen 3.8 Duurzame en toekomstgerichte onderwijshuisvesting 3.4 Versterken van de (toekomstbestendigheid van de) industrie 3.9 Vluchtelingen opvangen |
 |
1.1 Duurzame mobiliteit en bereikbaarheid 3.4 Versterken van de (toekomstbestendigheid van de) industrie |
3.6 Cultuureducatie bevorderen in het primair en voortgezet onderwijs 3.1 Versterken van duurzame economische ontwikkeling 3.2 Versterken van compacte, toegankelijke en groene winkelcentra 5.6. Een toekomstbestendig en toegankelijk gemeentehuis |
 |
2.5 Participeren voor iedereen 3.9 Vluchtelingen opvangen 5.1. Wij zijn een inclusieve werkgever |
2.4 Groter bereik minimabeleid 2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 2.3 Wonen doe je thuis 3.10 De gezondheid en het welzijn van inwoners bevorderen 3.7 Gelijke onderwijskansen bieden voor iedere jeugdige 3.6 Cultuureducatie bevorderen in het primair en voortgezet onderwijs 5.6. Een toekomstbestendig en toegankelijk gemeentehuis |
 |
1.2 Een afvalvrije gemeente | 1.4 Een vitaal buitengebied 1.6 Minder energie verbruiken, meer duurzame energie opwekken 3.3 Versterken van de agrarische sector 3.5 Versterken van onderscheidend toeristisch recreatief aanbod 5.6. Een toekomstbestendig en toegankelijk gemeentehuis |
| Type SDG | - | alles overstijgend |
| SDG doel | Primair doel | Secundair doel |
 |
- | 2.1 Inwoners ervaren een positieve gezondheid 2.2 Integrale aanpak Zorg en Veiligheid 3.9 Vluchtelingen opvangen 3.10 De gezondheid en het welzijn van inwoners bevorderen 3.11 Samenwerken met Duitsland 5.2. Vergroten (cyber-)bewustzijn en weerbaarheid van inwoners, organisatie en de gemeente 5.5. Datagedreven werken om beter onderbouwd keuzes te maken |