Doelomschrijving
Om klimaatverandering tegen te gaan (te verminderen) dragen we actief bij aan de uitvoering van het nationaal Klimaatakkoord. Nationaal is het doel gesteld om in 2030 55% minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990 en om in 2050 de energietransitie van fossiele energie naar hernieuwbare energie te hebben voltooid.
De gemeentelijke speerpunten liggen in het verduurzamen van de bestaande bouw en het opwekken van duurzame energie als vervanging van fossiele energie.
Termijn |
Lang |
Primair SDG doel |
|
Secundaire SDG doelen |
|
Portefeuillehouder(s) |
Janine Kock |
Taakveld |
8.3 Wonen en bouwen |
Context
In 2023 is het derde Akkoord van Groenlo vastgesteld. De ambitie is om regionaal uiterlijk in 2050 energieneutraal te zijn. In navolging van het Akkoord van Groenlo én het nationale doel uit het Klimaatakkoord van 55% CO2 reductie in 2030, is het Regionaal Uitvoeringsprogramma Energietransitie Achterhoek van december 2023 opgesteld. Hierin zijn de doelen voor de Achterhoek gekwantificeerd. De doelen uit de Regionale Energiestrategie (RES) voor de opwek van duurzame energie zijn integraal meegenomen, evenals de gemeentelijke Transitievisie warmte (TVW).
Het regionale uitvoeringsplan is eind 2024 vertaald voor Oude IJsselstreek in het Gemeentelijk Uitvoeringsprogramma Energietransitie 2024-2030. Het resultaat dat we nastreven is, net als in het regionale programma, duidelijk weergegeven in cijfers. Het regionale en gemeentelijke uitvoeringsprogramma lopen tot en met 2030.
De afgelopen twee jaar is budget vanuit het Rijk beschikbaar gekomen voor de uitvoering. Er is extra (ambtelijke) capaciteit én uitvoeringsbudget voor de energietransitie. Het budget van het Rijk geldt voor specifieke onderdelen met specifieke voorwaarden (zoals CDOKE en verschillende zogenaamde SPUk's). De komende jaren kunnen we meters maken. De randvoorwaarden zijn ingevuld: het beleid is uitgewerkt, er is (ambtelijke) capaciteit en uitvoeringsbudget.
Uitvoering 2025
Het doel dat we nastreven is duidelijk weergegeven in cijfers in het Gemeentelijk Uitvoeringsprogramma Energietransitie 2024-2030. De manier waarop we dit willen halen is door middel van het uitvoeren van verschillende projecten en activiteiten, ingedeeld in thema's. Hieronder de belangrijkste onderdelen:
Thema: Duurzaam wonen
Dit thema is gericht op het verduurzamen van de woningvoorraad, energie besparen door huishouders, en het aardgasvrij worden van woningen. Huishoudens worden hierbij geholpen door de gemeente. Wonion neemt de huursector grotendeels voor haar rekening. De gemeente richt zich op alle particuliere woningeigenaren, met speciale aandacht voor de kernen Varsseveld en Silvolde. Het gaat om het beperken van de warmtevraag van huishoudens (door isolatie), het gebruiken van meer duurzame warmtebronnen (o.a. warmtepompen) en het inzetten van meer duurzame elektriciteit (met name zonnepanelen).
We gaan door met het actief inwoners benaderen, en we helpen hen proactief met technische en financiële vragen. Er zijn subsidies en leningen beschikbaar. Specifieke subsidies, zoals de Isolatie Subsidie Achterhoek (ISA), zijn beschikbaar voor woningeigenaren met energielabel D of slechter en voor mensen met een lager inkomen. Zelf hebben we twee inwonersadviseurs verduurzaming; ze lichten inwoners voor, enthousiasmeren ze en helpen bij technische of financiële vragen. Ook kunnen ze assisteren bij het aanvragen van subsidies en leningen. We werken hierbij ook in 2025 intensief samen met het Energieloket Achterhoek.
Ook in 2025 zullen inwoners met een lager inkomen ondersteund worden door o.a. energiecoaching, aanbrengen van kleine energiebesparende maatregelen, een witgoedregeling en isolatiesubsidie. Ook wordt verder gewerkt aan een regionale structurele aanpak voor deze doelgroep.
Er zijn een aantal lokale energiecoöperaties. De grootste is het burgerinitiatief (BEOIJ) met de coöperatie Doe gewoon Watt. De gemeente blijft in gesprek met BEOIJ en assisteert bij het realiseren van activiteiten van het burgerinitiatief.
In 2025 gaat het met name om;
- Activatie, bewustwording en communicatie; d.m.v. het Energieloket, de inwonersadviseurs verduurzaming, de duurzaamheidspagina, de website, het stimuleren van burgerinitiatieven, informatieavonden e.d.
- Subsidies en leningen: informatie geven en begeleiden aanvragen voor de verschillende subsidies en leningen (zoals ISA, OIJ isoleert, ISDE, TBW lening, warmtefonds e.d.)
- Dorpsuitvoeringsplannen Silvolde en Varsseveld
- Aanpak energiearmoede
- Onderzoek mogelijkheden Warmtenet RWZI
Thema: Duurzame gebouwen (niet-woningen)
Dit thema richt zich op het verduurzamen van bedrijfsgebouwen en maatschappelijk vastgoed richting aardgasvrij. Ook eigen gemeentelijke gebouwen vallen hieronder. De verduurzaming van gemeentelijke gebouwen, scholen, sportaccommodaties, bedrijven e.d. is belangrijk en heeft al langer onze aandacht. Er worden elk jaar stappen gezet. Er lopen landelijke en regionale programma’s voor scholen, sportaccommodaties en bedrijven. Dit neemt niet weg dat bij de verduurzaming van gebouwen (geen woningen) nog veel winst te behalen is. Er worden successen geboekt, maar te weinig. Er wordt gewerkt aan een succesvollere aanpak in 2025. Eigen energieverbruik van de gemeente wordt verduurzaamd via de AGE B.V.
In 2025 gaat het met name om:
- Maatschappelijk vastgoed (aanpak nog in ontwikkeling)
- Bedrijven en bedrijventerreinen (aanpak nog in ontwikkeling, deels regionale aanpak)
- Zonnige bedrijven; bedrijven begeleiden met het realiseren van een zonnedak
- Gemeentelijke gebouwen (stap voor stap verduurzamen, samen met regulier onderhoud)
Thema: Duurzame opwek (en opslag)
De RES-doelstelling is een regionale doelstelling. De gemeente zet zich actief in om het RES-doel te halen, buiten of binnen onze gemeente. We staan open voor initiatieven en zullen elk initiatief apart beoordelen. In 2023 is de eerste RES-voortgangsrapportage gemaakt. In 2024 is een begin gemaakt met de herijking van de RES Achterhoek. Belangrijk hierin is de verdeling van het niet gealloceerde uit de RES. Het gaat ook over de vraag of wij nog een deel voor onze rekening kunnen nemen.
De opwek van elektriciteit door grootschalig zon op dak is een belangrijk doel in de RES. We streven naar meer dan een verdubbeling van zon op dak. In 2025 gaan we verder met het stimuleren van zon op dak door het programma Zonnige bedrijven Achterhoek (ZBA). Echter door netcongestie is het aanleggen van een zonnedak steeds vaker niet mogelijk.
De afgelopen jaren zijn drie zonnevelden gerealiseerd. Er is één zonneveld met een omgevingsvergunning dat nog wacht op realisatie. Voor zonnevelden zijn eind 2023 nieuwe strengere voorwaarden gesteld vanuit het Rijk en de provincie. Ook vanuit de RES (net efficiëntie) zijn extra voorwaarden gesteld. Er komt geen nieuw gemeentelijk beleid voor zonnevelden, nieuwe initiatieven worden als maatwerk behandeld waarbij de aangescherpte voorwaarden als uitgangspunt worden gehanteerd.
Er is een initiatief om een deel van de windenergie van Den Tol om te zetten in waterstof. Hiervoor is een principe verzoek ingediend. Het idee is dat lokale duurzame energie wordt opgeslagen in waterstof dat weer in de regio gebruikt gaat worden .
We bekijken de mogelijkheden op duurzame warmte in te zetten. Samen met waterschap Rijn en IJssel en gemeente Doetinchem doen we in 2025 een haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheid van een warmtenet bij de RWZI in Etten.
Netcongestie is een steeds groter knelpunt voor de gemeente. Tennet en Liander zijn bezig met het verzwaren van het elektriciteitsnetwerk. Dit is op z'n vroegst in 2029 gereed. Bedenk dat de gemeente hierin niet de eerste verantwoordelijke is en dat we maar beperkte invloed hebben. Wel wordt binnen de marges van wat wel mogelijk is, gezocht naar oplossingen. We bekijken samen met de netbeheerder waar er nog voldoende ruimte is op het elektriciteitsnet, wat is nog wél mogelijk is en hoe we efficiënt om gaan met de mogelijkheden.
In 2025 gaat het om:
- RES; invulling geven aan de regionale opgave en als gemeente hier een bijdrage aan leveren
- Windenergie; ontwikkelingen volgen en anticiperen op het plan voor een windpark in het Azewijnse broek (gemeente Montferland)
- Zonnevelden; volgen van de realisaties van de zonnevelden met een vergunning. Nieuwe initiatieven toetsen aan de nieuwe, strengere voorwaarden
- Waterstof: opslag van lokaal geproduceerde elektriciteit
- Onderzoek mogelijkheden Warmtenet RWZI
- Aanpak netcongestie
Monitoring
In 2024 is het Regionale Uitvoeringsprogramma Energietransitie Achterhoek vastgesteld, ook de gemeentelijke vertaling is gereed. Beide documenten worden gemonitord, deels regionaal. Deze monitoring wordt in samenwerking met DatalabGO en het Energieloket opgezet. Energieopwek is onderdeel van het Regionale programma en wordt gemonitord via de RES-monitor, die iedere twee jaar gemeten wordt.